Σχεδιάζοντας για την ασφάλεια και την πολιτική προστασία

Του ε.α.Αντιστρατήγου Γιάννη Σταμούλη

Προφητικά ίσως αρκετά χρόνια πριν το κτύπημα της 11/9 στους Δίδυμους Πύργους, ένας από τους σημαντικούς κοινωνιολόγους ο Ulrich Beck διατυπώνει, το 1986, την θεωρία του για την «Κοινωνία του Ρίσκου»

Σύμφωνα με αυτή, υποστηρίζεται ότι ζούμε σε μια κοινωνία όπου οι σύγχρονοι κίνδυνοι είναι παγκόσμιοι, απρόβλεπτοι και κατασκευασμένοι από τον ίδιο τον άνθρωπο.

Παραδοσιακά οι κοινωνίες αντιμετώπιζαν φυσικούς κινδύνους (σεισμοί, πλημμύρες). Σήμερα όμως, οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι προκύπτουν από την τεχνολογία, τη βιομηχανία, τα χημικά, την πυρηνική ενέργεια και την κλιματική αλλαγή.

Οι κίνδυνοι αυτοί δεν γνωρίζουν σύνορα· μια πυρηνική διαρροή ή η υπερθέρμανση του πλανήτη επηρεάζουν την ανθρωπότητα συνολικά.

Ίσως το καλύτερο δίδαγμα από την τραγωδία της 9/11 είναι η  διαμόρφωση μιας νέας αντίληψης για τον σχεδιασμό των συστημάτων ασφάλειας και πολιτικής προστασίας. Μια  που να υπερβαίνει  την  λογική της κλασικής πρόβλεψης και του ελέγχου, και να στρέφεται σε πιο ευέλικτες, προσαρμοστικές και διεθνώς συνεργατικές δομές.

Σχεδιάζουμε χωρίς  την επανάπαυση των σημερινών  μοντέλων πρόβλεψης, ενσωματώνοντας παραμέτρους συνθηκών αβεβαιότητας.

Εισάγουμε στην ανθεκτικότητα των συστημάτων και την παράμετρο της αντι-ευθραστικότητας, όπου μετά από την διαχείριση μιας κρίσης , αυτά γίνονται ισχυρότερα και ανθεκτικότερα, ενσωματώνοντας τις νέες πληροφορίες.

Λαμβάνουμε υπόψη ότι   η αβεβαιότητα δεν είναι εξαίρεση, αλλά κανονικότητα τις σύγχρονες κοινωνίες.

Καθιστούμε ενήμερη την κοινωνία για τις πραγματικές δυνατότητες των μηχανισμών ασφαλείας-πυρασφαλείας-πολιτικής προστασίας. Δεν μπορεί να παρέχεται μια διαβεβαίωση για την πλήρη εξάλειψη των κινδύνων, αλλά ότι οι διατιθέμενοι πόροι και μέσα θα χρησιμοποιηθούν με τον βέλτιστο τρόπο για την μείωση και  καλύτερη διαχείρηση των συνεπειών μιας καταστροφής.

Χτίζουμε  θεσμούς που προάγουν την εμπιστοσύνη, την προσαρμοστικότητα και τη συλλογική δράση.

Προετοιμάζουμε πολίτες για να ζουν χωρίς την ψευδαίσθηση της απόλυτης ασφάλειας, αλλά όσο το δυνατόν καλύτερα εκπαιδευμένους να επιζούν σε ένα περιβάλλον διακινδύνευσης.

 Το  βιβλίο είναι ελεύθερο στο σύνδεσμο 

Η ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΤΡΑΓΙΚΗΣ 11 / 9 ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ -ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Το αγαθό της πολιτικής προστασίας, πέρα από τα εθνικά σύνορα.

 

Δημιουργία Υποστρατήγου Π.Σ.  ε.α Παναγιώτη Κοτρίδη

Των Αντιστρατήγων Π.Σ. ε.α. Γιάννη Σταμούλη και Νίκου Διαμαντή

Η πρώτη Μάρτη έχει καθιερωθεί ως μέρα Παγκόσμια Ημέρα Πολιτικής Άμυνας ή Προστασίας (World Civil Defence Day), μια πρωτοβουλία του 1990, του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Άμυνας (ICDO).

Η πολιτική προστασία, αποτελεί το οργανωμένο συν άθροισμα φορέων του κράτους και των δυνάμεων της κοινωνίας των πολιτών έναντι φυσικών και ανθρωπογενών απειλών ή κινδύνων, που μπορούν να διαταράξουν σε καιρό ειρήνης την κοινωνική λειτουργία.

Η σημασία της πολιτικής προστασίας στην διασφάλιση του ίδιου του κοινωνικού ιστού απέναντι στην ευθραυστότητα της καθημερινότητας, έχει ιδιαίτερη σημασία στις μέρες μας.

Η σύγχρονη διακινδύνευση  συνίσταται σε μεγαλύτερους, πολυπλοκότερους και συχνότερους φυσικούς και τεχνολογικούς κινδύνους, συμμετρικούς και ασύμμετρους.

Οι υποχρεώσεις των Δήμων στη Διαχείριση των Πλημμυρικών Φαινομένων.

Του Αντιστρατήγου ε.α. Γιάννη Σταμούλη
Υποψήφιου Δημοτικού Συμβούλου Αθηνών
με τον συνδυασμό του Κ.Μπακογιάννη ΑΘΗΝΑ ΨΗΛΑ

Οι πλημμύρες, που έπληξαν με σφοδρότητα το τελευταίο διάστημα, ανέδειξαν για ακόμη μια φορά την ανάγκη του "καθένας να κάνει καλά τη δουλειά του", ακόμα περισσότερο υπό το βάρος της κλιματικής κρίσης.

Σημαντικό ρόλο στον διαχειριστικό κύκλο του φαινομένου έχουν οι Δήμοι, σύμφωνα με το «Γενικό Σχέδιο Πολιτικής Προστασίας ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ», γιατί οι πλημμύρες μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή και την περιουσία των ανθρώπων με δυσμενείς επιπτώσεις στην οικονομία και τις υποδομές της χώρας.

Οι ρόλοι τους, οι αρμοδιότητες και οι δράσεις τους καθορίζονται από το Γενικό Σχέδιο Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Άμεσης/Βραχείας Διαχείρισης των Συνεπειών από την Εκδήλωση Πλημμυρικών Φαινομένων, με την κωδική ονομασία ΔΑΡΔΑΝΟΣ 2.

Οι Δήμοι, ως φορείς πολιτικής προστασίας, μετά την εκδήλωση πλημμυρικών φαινομένων κινητοποιούνται και δρομολογούν δράσεις εντός της χωρικής αρμοδιότητάς τους που αποβλέπουν στην εκπλήρωση του σκοπού της πολιτικής προστασίας που συνδέεται κατά κύριο λόγο με την προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών από καταστροφές, καθώς και στη διαχείριση των συνεπειών του πλημμυρικού φαινομένου σε υποδομές αρμοδιότητάς τους.

Η πρώτη υποχρέωση είναι τα Προληπτικά έργα των Δήμων που συμβάλλουν στην μείωση του κινδύνου εκδήλωσης πλημμυρικών φαινομένων:

1. έλεγχος και συντήρηση του δικτύου ομβρίων υδάτων των οδών
2. έλεγχος και συντήρηση του αντιπλημμυρικών έργων
3. έλεγχος και συντήρηση εγγειοβελτιωτικών έργων αρμοδιότητας
4. προγραμματισμός και εκτέλεση νέων έργων αντιπλημμυρικής προστασίας. 

Για να σβήσουμε ένα στρέμμα....

 

του Γιάννη Σταμούλη ε.α. Αντιστράτηγου Π.Σ.

Από τη στιγμή που ο εγκληματίας εμπρηστής πυρπολεί το δάσος τίποτα δεν είναι σίγουρο. Η πυρόσβεση είναι ένα τιτάνιο έργο. 

Απλά νούμερα... 

Ένα (1) στρέμμα δάσους, με 30 δέντρα (ιδανική περίπτωση), άρα πολύ χοντρικά 60.000 κιλά ξύλου. 

Απαίτηση για ιδανική κατάσβεση (υπολογισμός Αρσενιου,Ποτουρίδης) 300.000 λίτρα νερού. 

Που σημαίνει 

ή  30 ελικόπτερα ερικσον των 10.000 λίτρων 

ή 50 κανανταίρ των 6.000 λίτρων 

ή 75 πυροσβεστικά υδροφόρα οχημάτα των 4.000 λίτρων.... 

ΓΙΑ ΕΝΑ ΣΤΡΕΜΜΑ ΚΑΙ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΑ... 

Απλά επαναλαμβάνουμε οι εμπρηστές είναι εγκληματίες, δολοφόνοι της πατρίδας και του λαού μας.....

απλά μαθηματικά. 

 

Η μη τήρηση κανόνων πυρασφάλειας δεν είναι μια απλή αμέλεια... Είναι έγκλημα εναντίον της πολιτικής προστασίας της χώρας.

Των Γ. Σταμούλη και Ν.Διαμαντή *

Πριν μερικές δεκαετίες (1982) ο τότε Υπαρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος Κων. Χουσιανάκος, σε ένα κλασσικό βιβλίο με τίτλο "Στοιχεία πυρασφαλείας", περιγράφει μια πυρκαγιά που εκδηλώθηκε την 1/2/1974 στην Αθήνα, στο ισόγειο μιας παλιάς κατοικίας, στην οποία ο επιχειρηματίας είχε αποθηκεύσει σε μεγάλες ποσότητες φιαλίδια υγραερίου αναπτήρων, διάφορα απορρυπαντικά, κενά πλαστικά φιαλίδια, χαρτοκιβώτια και άλλα καύσιμα και εύφλεκτα είδη, γράφει χαρακτηριστικά: "επιπλέον για να κερδοσκοπήσει από αναμενόμενη αύξηση τιμών είχε σ αυτό το χώρο και 72 σιδερένια βαρέλια καθαρό ή φωτιστικό οινόπνευμα, ασετόν, καθαρή βενζίνη και άλλα. Δεν έφθαναν όλα αυτά, αλλά εκεί μέσα εμφιάλωνε παράνομα τα εύφλεκτα αυτά υγρά, χωρίς να λάβει τα προβλεπόμενα - έστω στοιχειώδη προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα προστασίας."

Όπως γράφει ο κ. Χουσιανάκος, ο επιχειρηματίας μάλιστα, απέκρυψε την ύπαρξη αυτών των υλικών στη σχετική ερώτηση του Επικεφαλή Αξιωματικού της Πυροσβεστικής, με αποτέλεσμα ενώ η επιχείρηση της πυρόσβεσης βρισκόταν σε εξέλιξη, να εκραγεί ένα βαρέλι οινοπνεύματος, τραυματίζοντας σοβαρά τον ίδιο, οποίος ήταν Διοικητής του Β΄Π.Σ. Αθηνών, τον επικεφαλή Ανθυποπυραγό της πυροσβεστικής εξόδου, έναν Αρχιπυροσβέστη, 2 αστυνομικούς, 1 στρατιώτη και 2 πολίτες.

Ο συγγραφέας τ.Υπαρχηγός καταλήγει: "όσο για τις ποινικές κυρώσεις, ο επιχειρηματίας αυτός εξαγόρασε ποινή 9 μηνών και 10 ημερών. Είναι και αυτό μια περίπτωση που μας δικαιώνει όταν επιμένουμε να θεσπιστεί μια επαρκής και αυστηρή νομοθεσία και να δοθεί νομοθετική εξουσία στο Πυροσβεστικό Σώμα, για την τήρηση των επιβαλλόμενων μέτρων πυροπροστασίας μς σαφείς και αυστηρές κυρώσει

Στην χώρα μας κατά τη διάρκεια του 2018, σύμφωνα με την στατιστική του Π.Σ.εκδηλώθηκαν 16.453 αστικές πυρκαγιές.
Σε αυτές τις πυρκαγιές έχασαν την ζωή τους 29 ιδιώτες, υπέστησαν εγκαύματα 22 ιδιώτες και 2 Πυροσβέστες, τραυματίστηκαν 36 ιδιώτες και 7  Πυροσβέστες.

Τον θλιβερό  αυτό κατάλογο  της πύρινης καταστροφής, ο οποίος αναφέρεται μόνο σε αστικές πυρκαγιές συμπληρώνει και η οικονομική αποτίμηση των καταστροφών από τις πυρκαγιές που ανέρχεται στο διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των 65.508.536  ευρώ, ποσό που αποτελεί μια  πρόχειρη, μη ενδελεχή μακροσκοπική εκτίμηση .

Στην πλειονότητα αυτών των πυρκαγιών, η αποφυγή της αμέλειας σε συνδυασμό με την ευλαβική τήρηση της νομοθεσίας πυρασφάλειας, θα μπορούσαν να ελαχιστοποιήσουν τις ενάρξεις πυρκαγιών, και τα καταστροφικά αποτελέσματά τους.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι παραβάσεις των πυροσβεστικών διατάξεων, ποινικά, έχουν  χαρακτήρα πταισματικό και από την 1η Ιουλίου, με την αναμόρφωση του Π.Κ. δεν υπάρχει διαδικασία για την δίωξή τους, αφού καταργήθηκε το άρθρο 433 του Π.Κ.

*Ο Νίκος Διαμαντής είναι Αντιστράτηγος ε.α. και ο Γιάννης Σταμούλης Αρχιπύραρχος του Πυροσβεστικού Σώματος

H "αλήθεια" στην επικοινωνιακή διαχείριση κρίσης.

Των Γ. Σταμούλη και Ν.Διαμαντή *

Σε καταστάσεις μεγάλης κρίσης, αναπόφευκτα τόσο η  κοινή γνώμη όσο και το ευρύτερο περιβάλλον που λαμβάνει χώρα η κρίση, επικρατεί πανικός, αναπαράγονται ανυπόστατες φήμες με αποτέλεσμα να ενισχύεται η αβεβαιότητα και  να επικρατεί εκτεταμένη ανησυχία.

Η αποτελεσματική επικοινωνιακή στάση του κρατικού  Δημόσιου Φορέα διαχείρισης  της κρίσης, αλλά και γενικότερα του Κράτους, αποσκοπεί την αποκατάσταση του αισθήματος ασφάλειας, ενώ στοχεύει στη συνέχιση του κλίματος  εμπιστοσύνης του πολίτη με το κράτος.

Προϋπόθεση για τους "διαχειριστές της κρίσεως" να ενημερώνουν την κοινή γνώμη με συγκροτημένο, ψύχραιμο, υπεύθυνο και κυρίως αληθινό λόγο.

Με αυτόν τον τρόπο, διασφαλίζεται η λογοδοσία, και η διαφάνεια, ενώ δημιουργείται κλίμα εμπιστοσύνης για τις δυνατότητες και την ετοιμότητα της κρατικής μηχανής, ειδικότερα την περίοδο μιας μεγάλης κρίσης.

Εξαιρετικά περιγράφει το πλέγμα αυτό της επικοινωνίας ο σύμβουλος  Επικοινωνίας Θαλής  Κουτούπης: 

«Δυστυχώς το κατεστημένο σύστημα είναι έντονα εθισμένο στην παραπλάνηση, στη μισή αλήθεια, στο ψέμα, στην προπαγάνδα. Και όταν λέω κατεστημένο εννοώ και το πολιτικό και το οικονομικό και το επιχειρηματικό. Πρακτικές που βρίσκονται στον αντίποδα των αρχών της Διαχείρισης Κρίσεων. Η Επικοινωνιακή Διαχείριση Κρίσεων είναι ένα πολύ δύσκολο "άθλημα", που απαιτεί λεβεντιά, εντιμότητα, ειλικρίνεια και την βαθιά πεποίθηση πως η αλήθεια είναι πάντοτε καλύτερη απ' το ψέμα. Ο λαός είναι έτοιμος και πρόθυμος να συγχωρήσει ένα λάθος που ομολογείται. Δε συγχωρεί, όμως, ποτέ την κοροϊδία! Όταν γίνεται ένα λάθος πρέπει πρώτος να βγεις να το ομολογήσεις και να το παραδεχτείς -πριν από τα ΜΜΕ- και να δεσμευτείς πως δεν πρόκειται να ξαναγίνει και τι μέτρα λαμβάνεις γι' αυτό.  Εδώ η εμπειρία δείχνει πως ο πολιτικός και επιχειρηματικός κόσμος αδυνατούν να αποδεχτούν και να εφαρμόσουν αυτή τη βασική αρχή της Διαχείρισης Κρίσεων»

Μελετώντας εκ των υστέρων  μεγάλες κρίσεις  που σημειώθηκαν  και στην πατρίδα μας, βλέπουμε να επανέρχεται  για πολλοστή φορά τα ζήτημα της ξεκάθαρης και επαγγελματικής  διαχείρισης  τους, με γνώμονα την υπηρέτηση της ουσιαστικής λογοδοσίας του κράτους, αλλά και την χρήση  της αλήθειας σε όλα τα στάδια.

Η επεξεργασία όλων των πτυχών μιας κρίσης είναι πολύτιμη, καθότι μπορεί να είναι  η κατευθυντήρια οδηγία για την διαχείριση της επόμενης.

Η διαχείριση της κρίσης από την κρατική μηχανή έχει υποχρέωση να κινείται στο νήμα της  πραγματικότητας, αποφεύγοντας να την  εργαλειοποιήσει  πολιτικά.  

Η επικοινωνιακή διαχείριση της κρίσης αρκεί να είναι εμπνευσμένη από την σοφή πράγματι ρήση του Αμπέρ Καμύ : «δεν πρέπει να αποπληροφορούμε ούτε να υποπληροφορούμε. Ο κόσμος δεν είναι ούτε ρόδινος ούτε μαύρος. Είναι απλώς περίπλοκος».

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας παράβλεψης του παραπάνω αυτονόητου είναι μια κρίση που σημειώθηκε στην Αλάσκα το  Μάρτη του 1989.  

Πετρελαιοφόρο αμερικάνικης  της εταιρίας προσαράζει στο στενό του Prince William  στην Αλάσκα και 260.000 βαρέλια πετρέλαιο πέφτουν στο νερό.

Σε περισσότερα από 1.300 μίλια ακτογραμμής, διαταράσσονται οι  συνθήκες ζωής και διαβίωσης των ανθρώπων της περιοχής και σκοτώνονται εκατοντάδες χιλιάδες πουλιά και θαλάσσια ζώα.

Περισσότερα από 600.000 πουλιά, εκατομμύρια ψάρια και θαλάσσια ζώα βρήκαν ακαριαίο θάνατο. Η ζημιά  προκάλεσε μια από τις μεγαλύτερες οικολογικές καταστροφές  καταστρέφοντας το περιβάλλον, την οικονομία μιας μεγάλης περιοχής, αφανίζοντας 32.000 ψαράδες αλλά και ολόκληρη την πόλη.

Ιδιαίτερη σημασία έχει η παρακολούθηση του χρονολογίου  της διαχείρισης  της κρίσης, από την διοίκηση της εταιρίας:

• Ο Γενικός Διευθυντής της εταιρίας μέχρι και έξι ημέρες μετά το συμβάν είναι εκτός δημοσιότητας.
• Τη δέκατη ημέρα δημοσιεύεται στον τύπο ολοσέλιδη καταχώρηση της εταιρίας, με την οποία η εταιρία διαβεβαιώνει ότι έδρασε γρήγορα και ικανοποιητικά.
• Τα ρεπορτάζ της πραγματικής κατάστασης, δείχνουν την εικόνα με το απλωμένο πετρέλαιο και περιγράφουν μάλλον μια πιο οκνηρή αντίδραση των υπευθύνων.
• Μετά την πολυήμερη σιγή, ο Γενικός Διευθυντής δίνει συνέντευξη στην ενημερωτική εκπομπή της πρωινής ζώνης του CBS και στην ερώτηση πως θα καθαρίσουν το πετρέλαιο, απαντά ότι δεν ήταν δική του δουλειά να ξέρει τις τεχνικές λεπτομέρειες για τον καθαρισμό του Στενού.
• Το επόμενο διάστημα η εταιρία προχώρησε με γρήγορα βήματα σε αναδιάταξη της δράσης της, διαθέτοντας άφθονους πόρους σχεδόν από όλη την Αμερική για να καθαρίσει την περιοχή.
• Η εικόνα της εταιρίας είχε πλέον αρνητικό πρόσημο, οδηγώντας πολλούς πελάτες της προς ανταγωνστικούς οργανισμούς, ενώ αναταραχή σημειώθηκε και στο διευθυντικό επίπεδο της εταιρίας.
• Με επίσης μεγάλη καθυστέρηση η εταιρία κατάρτισε επικοινωνιακό σχέδιο για να προβάλλει τις δράσεις της για την αποκατάσταση της ζημιάς.
• Τέσσερα χρόνια αργότερα η δικαιοσύνη επιβάλλει στην εταιρία  πρόστιμα  900 εκατ. δολάρια για την ζημιά στο στενό και 100 εκατ. για τέσσερα ακόμα πρόστιμα.
• Στο σχολιασμό της απόφασης, ο Γεν. Διευθυντής της εταιρίας,  θέλοντας προφανώς να καθησυχάσει τους μετόχους της εταιρίας,(των οποίων  επέκειτο η γενική συνέλευση), δήλωσε: "αυτά τα πρόστιμα δε θα έχουν ιδιαίτερες επιπτώσεις στα οικονομικά μας."
• Ο δικαστής που πληροφορήθηκε τη δήλωση και μη έχοντας καθαρογράψει την απόφαση θεώρησε  ότι μάλλον οι αρχικές ποινές έστειλαν λάθος μήνυμα και εκλαμβάνοντάς το, ως έλλειψη μεταμέλειας, απέσυρε την απόφασή του και καθόρισε μεγαλύτερα ποσά.

Ο επίλογος σε αυτό το κείμενο δίνεται με εξαιρετικό τρόπο από δύο μικρές φράσεις, εύκολα απομνημονευόμενες:

 Την αλήθεια είναι πιο εύκολο να την θυμόμαστε

 Επιμένουμε  στην αλήθεια αφού στο τέλος πάντα η αλήθεια είναι αυτή που επικρατεί.

ΠΗΓΕΣ

Διαχείριση κρίσεων R.Heath

http://gnora.com/el/gnora-news/

http://www.lifo.gr/team/sansimera/56311

http://www.epirusday.gr/news/o-thalis-koutoupis-sto-view-master-dimitris-lampris 

http://www.eaps.gr/wp-content/uploads/2015/09/2015-09-01-ΜΜΕ.pdf

*Ο Νίκος Διαμαντής είναι Αντιστράτηγος ε.α. και ο Γιάννης Σταμούλης Αρχιπύραρχος του Πυροσβεστικού Σώματος

Ένα χρόνο πριν "η συγγνώμη ενός φτωχού πυροσβέστη"

¨Ένα χρόνο πριν, λίγες ώρες μετά,τότε, ένας "φτωχός Πυροσβέστης ζητάει ΣΥΓΝΩΜΗ εκ μέρους του κράτους για τον κάθε άνθρωπο που δε σώσαμε, για κάθε δέντρο, φυλλαράκι που δε σώσαμε."

Συγγνώμη που έπρεπε να να ζητήσουν κάποιοι άλλοι γιατί δε θωράκισαν το σύστημα πολιτικής προστασίας.
Συγγνώμη γιατί ενώ από το 2014 είχε ψηφιστεί ένα νέο σύγχρονο σύστημα πολιτικής προστασίας του Ν.4219, πολιτικές αδράνειας, ολιγωρίας και ιδεοληψιών, εμπόδισαν:

1.Να λειτουργήσει η Συντονιστική Αρχή Πολιτικής Προστασίας και ο Γενικός Συντονιστής, το κορυφαίο συντονιστικό όργανο της χώρας για την αντιμετώπιση καταστροφών.

2.Να ιδρυθεί και να λειτουργήσει η Εθνική Σχολή Πολιτικής Προστασίας που να εκπαιδεύει σε θέματα πολιτικής προστασίας τα στελέχη δημοσίου, ΟΤΑ, ώστε να έχουν κοινή γλώσσα και γνώση στα ζητήματα αντιμετώπισης καταστροφών.

3.Να εκπαιδεύσει, να πιστοποιήσει, να εντάξει και να κατηγοριοποιήσει εθελοντές και εθελοντικές οργανώσεις μέσω της ΕΣΠΟΠ,

4. Να ιδρύσει και να λειτουργήσει με σύγχρονο και αποτελεσματικό τρόπο το Εθνικό Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης.

Συγγνώμη που έπρεπε να ζητήσουν αυτοί που εγκατέλειψαν τις δομές των επιχειρησιακών φορέων της πολιτικής προστασίας, υποχρηματοδοτώντας τους τομείς εξοπλισμού, μέσων και προσωπικού,.

Συγγνώμη για την μη περιβαλλοντική και κουλτούρα καταστροφών που δεν διδάχθηκε το σύνολο των συμπολιτών μας.

Συγγνώμη για τους απεχθείς εγληματίες εμπρηστές εξ αμελείας ή εκ προθέσεως που συνεχίζουν επί χρόνια να καίνε την πατρίδα μας.

Περί οργανωμένης προληπτικής απομάκρυνσης, διάσωσης, διαφυγής…

H ανείπωτη τραγωδία της πρόσφατης φονικής πυρκαγιάς στην πρόσφατη πυρκαγιά στην Ανατολική Αττική, ανέδειξε σε ζήτημα αιχμής, το θεσμικό πλαίσιο των δράσεων της Πολιτικής Προστασίας αναφορικά με τις δασικές πυρκαγιές.

Για πρώτη φορά ίσως σε πανελλήνιο επίπεδο, διαβάστηκε η εγκύκλιος με τον  τίτλο «Σχέδιο Δράσεων Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων λόγω δασικών πυρκαγιών» (της Γενικής Γραμματείας Πολικής Προστασίας (ΑΔΑ:ΩΞΧΦ465ΧΘ7-ΣΚΗ), η οποία βεβαίως εκδίδεται παρομοίως κάθε χρόνο, προβλέποντας τις υποχρεώσεις ενός εκάστου.

Σαφώς και στην εξέλιξη μιας τόσο σοβαρής κρίσης, δεν αναμένεις σε επικοινωνιακό επίπεδο την «επιστημονική» αποτύπωση της πραγματικότητας.Αλλωστε κάτι τέτοιο δεν γεννά πηχυαίο τίτλο.

Είναι χρήσιμη όμως έστω και τώρα η πραγματική αποτύπωση της μερικών κρίσιμων εννοιών σε μερικά  βασικά σημεία και την διατύπωση μερικών  κρίσιμων  συμπερασμάτων, όχι τόσο γιαυτά που έγιναν, αλλά κυρίως για τις κρίσεις που  πιθανόν θα έρθουν αν και συλλογικά το απευχόμαστε.

Είναι ξεκάθαρο, τόσο από την εγκύκλιο όσο και από τις αρμοδιότητες του Π.Σ. (Ν.4249/2014), ότι ο έλεγχος και η κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών είναι αρμοδιότητα του Πυροσβεστικού Σώματος που ενεργεί σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στον επιχειρησιακό  σχεδιασμό του.

Σε αυτό το εξαιρετικά δύσκολο έργο του Πυροσβεστικού Σώματος, η εγκύκλιος (παρ.2.3) επιτάσσει να δύναται να υποστηρίζεται και από άλλους φορείς Πολιτικής Προστασίαςδιάθεση υδροφόρων οχημάτων, μηχανημάτων κ.λ.π. τόσο από τους ΟΤΑ, όσο  και από τους υπόλοιπους φορείς πολιτικής προστασίας, λήψη μέτρων τροχαίας κίνησης από την  ΕΛ.ΑΣ.,προληπτική διακοπή ηλεκτροδότησης για την ασφάλεια του προσωπικού που επιχειρεί στην πυρόσβεση,από τον ΔΕΔΗΕ, διευκόλυνση από Λιμενικό Σώμα-ΕΛΑΚΤ για τη μεταφορά επιχειρησιακών δυνάμεων, διάθεση προσωπικού  και μέσων από το  ΓΕΕΘΑ,αποστολή ασθενοφόρων από το ΕΚΑΒ.

Η αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών και η άμεση διαχείριση των συνεπειών, λόγω δασικών πυρκαγιών από όλους τους  εμπλεκόμενους φορείς εκτείνεται σε μια σειρά από  δράσεις,(παρ.2.4 της εγκυκλίου) στην οποία περιλαμβάνεται και η " υλοποίηση του μέτρου της οργανωμένης προληπτικής απομάκρυνσης ως μέτρου προληπτικής προστασίας των πολιτών, το οποίο δρομολογείται εγκαίρως (ενώ η καταστροφή βρίσκεται σε εξέλιξη)  υπό ορισμένες προϋποθέσεις  και περιορισμούς, η εκτίμηση των οποίων γίνεται μόνο σε τοπικό επίπεδο."

Για τη συγκεκριμένη δράση επισημαίνεται (υπ/ση12) ότι  «Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ οργανωμένης απομάκρυνσης πολιτών και επιχειρήσεων απεγκλωβισμού και διάσωσης βασίζεται στο γεγονός ότι στη μεν πρώτη περίπτωση οι πολίτες βρίσκονται σε κίνδυνο εξ αιτίας της παραμονής τους πλησίον της περιοχής που εξελίσσεται μια δασική πυρκαγιά, ή σε κάποια απόσταση από την πορεία εξέλιξής της, ενώ στη δεύτερη περίπτωση οι πολίτες βρίσκονται σε επαφή, ή εντός του φλεγόμενου χώρου και η προσωπική τους ασφάλεια διατρέχει άμεσο και διαρκή κίνδυνο που απαιτεί την παροχή βοήθειας, το ταχύτερο δυνατόν, ώστε να μην υπάρξουν απώλειες».

Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας  με ειδική  εγκύκλιο (2934/06-05-2015) προβλέπει  κατευθυντήριες οδηγίες  για την οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πολιτών ειδικά για λόγους προστασίας από εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή εξαιτίας δασικών πυρκαγιών.

Για το  πλαίσιο εφαρμογής της επισημαίνεται και στην εγκύκλιο (παρ.5.13) ότι η οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πολιτών εξετάζεται ως μέτρο προληπτικής προστασίας τους, που πρέπει να δρομολογείται εγκαίρως και κάτω υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Επίσης καθορίζεται ότι η δράση αυτή   της  οργανωμένης  προληπτικής  απομάκρυνσης   έχει  χαρακτήρα  μη  υποχρεωτικό.

Η δράση αυτή  πραγματοποιείται μόνο όταν εξασφαλίζεται εγκαίρως η καλή οργάνωση για την ασφαλή υλοποίησή της. Σε αντίθετη περίπτωση, η δράση αυτή εύκολα μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερες συνέπειες - απώλειες και να μετατραπεί σε επιχείρηση διάσωσης, την ευθύνη της οποίας στο χερσαίο χώρο, έχει το Πυροσβεστικό Σώμα.

Σύμφωνα με την εγκύκλιο (παρ.5.13.1) υπεύθυνος για την εισήγηση  της οργανωμένης προληπτικής απομάκρυνσης των πολιτών στις περιπτώσεις δασικών πυρκαγιών είναι ο εκάστοτε επικεφαλής Αξιωματικός του Πυροσβεστικού Σώματος,  ενώ υπεύθυνος για την απόφαση της υλοποίησης της είναι ο Δήμαρχος, ο οποίος εκτιμά  μια σειρά από  παραμέτρους  πλαισιωμένος από τους επικεφαλείς των φορέων που εμπλέκονται.

Συμπεράσματα:

1. Επιχειρησιακός υπεύθυνος μετά την εκδήλωση δασικής πυρκαγιάς είναι το Πυροσβεστικό Σώμα. Όλοι οι υπόλοιποι φορείς υποστηρίζουν και κατευθύνονται από αυτό. Οι  αυτόκλητες μετατροπές σε πυροσβέστες υπευθύνων που έχουν άλλο ρόλο προφανώς έχουν άλλες σκοπιμότητες και ουδεμία  ουσιαστική βοήθεια παρέχουν.  
2. Η πυρκαγιά και μάλιστα η μεγα-πυρκαγιά τις περισσότερες φορές δεν συλλαμβάνεται, ξεφεύγει υπερπηδώντας τα συνήθη πυροσβεστικά μέσα και τις προσπάθειες των Πυροσβεστών. Μετατρέπεται σε ελάχιστο χρόνο σε  άμεση απειλή, μετατρέποντας την επιχείρηση πυρόσβεσης σε μεικτή επιχείρηση πυρόσβεσης-διάσωσης, δημιουργώντας στους πολίτες αυτόματα το αίσθημα της επιβίωσης – διαφυγής, που οδηγεί στην άτακτη εκκένωση.
3. Το μέτρο της οργανωμένης προληπτικής απομάκρυνσης,   είναι εξαιρετικά περίπλοκο τόσο για να το εισηγηθεί κάποιος, όσο και για να το αποφασίσει, αν πραγματικά το ζητούμενο είναι η ουσιαστική του χρήση και όχι η «εκ των υστέρων νομική θωράκιση των υπευθύνων και συναρμοδίων». Η φωτιά ως τρομακτικά δυναμικό και μεταβαλλόμενο φαινόμενο είναι πολυπαραγοντική και τις περισσότερες φορές ασύμμετρα εξελισσόμενη.

Η υλοποίηση της οργανωμένης απομάκρυνσης ανάλογα με τον πληθυσμό της απειλούμενης οικιστικής ζώνης απαιτεί ένα ικανό χρόνο  για να υλοποιηθεί οργανωμένα και να προσφέρει  το ζητούμενο, την ασφάλεια.

Εκεί πλέον η μάχη των Πυροσβεστών και των υπολοίπων φορέων περνάει σε άλλη διάσταση που ξεπερνά τα εγχειρίδια  πυροσβεστικής τέχνης.

Τη στιγμή που εκείνο το τραγικό απόγευμα η πύρινη λαίλαπα περνούσε τη Λεωφόρο Μαραθώνος, ξεκινούσε μια  επιχειρησιακή απαίτηση που ξεπερνά τις δυνάμεις του μηχανισμού. Ένα τεράστιο πεδίο που απαιτούσε πυρόσβεση- διάσωση.

Η εισήγηση ή όχι του μέτρου της προληπτικής απομάκρυνσης και η λήψη ή μη, της απόφασης για την υλοποίησή της, υπό το βάρος της τραγικής κατάληξης πρέπει να αποτελέσει κορυφαίο σταθμό μελέτης και επεξεργασίας για τα δεδομένα της πολιτικής προστασίας στη χώρα μας σε όλα τα επίπεδα. Η πραγματικότητα εδώ ξεπερνά τον σχεδιασμό.

Ο λιθοβολισμός των  μαχόμενων Πυροσβεστών μπορεί να έχει την «καθαρτική του διάσταση» αλλά δεν θα συνεισφέρει τίποτα παραπάνω στην κατανόηση των παραμέτρων της τραγωδίας και κυρίως στην απάλειψη των τρωτοτήτων του περιβάλλοντός μας για την θωράκιση από τις επόμενες απειλές.

Σε κάθε περίπτωση, η κρισιμότητα των στιγμών και η μνήμη των θυμάτων, επιβάλλουν ψύχραιμη και νηφάλια αποτίμηση, γιατί όσο άδικη είναι η ατιμωρησία των υπευθύνων, άλλο τόσο άδικο είναι να πληρώσουν το τίμημα εκείνοι που δεν ευθύνονται μόνο και μόνο για την ικανοποίηση του κοινού περί δικαίου αίσθημα της κοινής γνώμης.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ 19-8-2018

Μια διαφορετική διαχείριση της ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΡΙΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΑΣ

ΡΕΝΑ ΔΟΥΡΟΥ : "Επιβάλλονται πλέον εκείνες οι μεταρρυθμίσεις που χωρίς δημοσιονομικό κόστος θα βάλουν τέλος σε αυτόν τον φαύλο κύκλο των προδιαγεγραμμένων καταστροφών, είτε πρόκειται για τη θαλάσσια ρύπανση είτε για τις πυρκαγιές". 

Πριν ακριβώς τρεις μέρες για την τραγική επέτειο της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001, σημείωνα σε σχετική ανακοίνωση της ΕΑΠΣ,   "ότι  μπροστά στις νέες απειλές, της ασφάλειας και πολιτικής προστασίας, το σημερινό εθνικό θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης κρίσεων, απαιτεί μια αντίστοιχη δομή ώστε να καθίσταται επαρκώς αποτελεσματικός ο συντονισμός και η διαχείριση των διατιθέμενων πόρων. Τόσο οι επιχειρησιακοί φορείς, παροχής υπηρεσιών, άμυνας, ασφάλειας και πολιτικής προστασίας, όσο και οι κεντρικοί φορείς διακυβέρνησης, χρειάζεται να υπερβούν τα στενά όρια των επιμέρους αποστολών, κάνοντας γοργά βήματα προς την κατεύθυνση της διαφορετικότητας, της διακλαδικότητας και το σημαντικό της κοινής επιτελικής και επιχειρησιακής γλώσσας.

Η κοινή γλώσσα, ο κοινός σχεδιασμός και η κοινή επιχειρησιακή αντιμετώπιση των απειλών, φαίνεται ως ο επιχειρησιακός μονόδρομος. Τα αγαθά της άμυνας, ασφάλειας και πολιτικής προστασίας, πρέπει να διαθέτουν ένα ενιαίο στρατηγικό πλαίσιο, προστασίας, του έθνους, της πατρίδας και του πολίτη, ώστε το Κράτος – Πρόνοιας να είναι ένα βήμα μπροστά από τους εχθρούς του και τις δυνητικές επιθέσεις τους."

Τα παραπάνω, εύκολα θα μπορούσαν να διαπιστωθούν και στις φετινές δασικές πυρκαγιές, όπου η επανάληψη της μη υλοποίησης των παραπάνω, αποτέλεσε για μια ακόμη φορά την επιβεβαίωση του κανόνα.

Και ενώ σημειώναμε τις παραπάνω σκέψεις, μια άλλη μεγάλη κρίση έπληξε την ευρύτερη περιοχή της Αττικής με την μόλυνση της θάλασσας μας από την πετρελαιοκηλίδα του πλοίου στη Σαλαμίνα.

Μια καταστροφή με πολύπλευρες απώλειες που πέρα από τον επαγγελματισμό των συναδέλφων του Λ.Σ. έθεσε σε πρώτο πλάνο για΄άλλη μια φορά τον τρόπο που η Ελληνική Πολιτεία διαχειρίζεται μεγάλες κρίσεις.

Ταυτόσημες με τις δικές μου φτωχές διαπιστώσεις, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διάβασα σήμερα την τοποθέτηση της  Περιφερειάρχη Αττικής της Ρένας Δούρου, η οποία επικέντρωσε πέρα από τις ιδιαιτερότητες του συγκεκριμένου συμβάντος  στην ουσία του προβλήματος που λέγεται διαχείριση κρίσεων στην πατρίδα μας. Συγκεκριμένα σημειώνει:

"Σήμερα, στην περίπτωση της οικολογικής καταστροφής του Σαρωνικού, όπως και στο άμεσο παρελθόν, στις περιπτώσεις αντιμετώπισης των πυρκαγιών ή του προσφυγικού / μεταναστευτικού φαινομένου, οι αιρετοί της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δήμαρχοι και περιφερειάρχες, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Χωρίς μέσα, με προβληματικές υποδομές και με ένα ελλιπές θεσμικό πλαίσιο, δρουν μέσα σε αντίξοες συνθήκες για να προστατεύσουν τους πολίτες και το περιβάλλον. Επιβάλλονται πλέον εκείνες οι μεταρρυθμίσεις που χωρίς δημοσιονομικό κόστος θα βάλουν τέλος σε αυτόν τον φαύλο κύκλο των προδιαγεγραμμένων καταστροφών, είτε πρόκειται για τη θαλάσσια ρύπανση είτε για τις πυρκαγιές".

Το περιστατικό και κυρίως οι συνθήκες κάτω από τις οποίες προκλήθηκε μεγάλη ρύπανση σε μεγάλο μήκος των ακτών της Αττικής επιβάλλει σε όλους να επανασχεδιάσουν τα σχέδια πρόληψης, διαχείρισης και αποκατάστασης ανάλογων περιβαλλοντικών ατυχημάτων...."

Και πράγματι εκεί βρίσκεται η ουσία του προβλήματος, αν θέλουμε να είμαστε  αποτελεσματικοί στις απειλές που στοχεύουν την ασφάλεια και της πολιτικής προστασίας της χώρας.

Δυστυχώς η προίκα της εμπειρίας της διακλαδικότητας, συνέργειας, συνευθύνης και συνεργασίας των ημερών των Ο.Α. του 2004 είναι καταχωνιασμένα στα μυαλά όσων τα έζησαν τότε και στα σκονισμένα αρχεία ....