To Μινιόν στις φλόγες... η αρχή των εμπρησμών στα πολυκαταστήματα.


Του ε.α. Αντιστρατήγου Π.Σ. Γιάννη Σταμούλη

Το θρυλικό πολυκατάστημα της Αθήνας το ΜΙΝΙΟΝ, ιδρύθηκε  ως περίπτερο  το  1934 και πέντε χρόνια αργότερα μετατράπηκε σε κατάστημα. Το 1945 μεταφέρεται  στη γωνία των οδών Σατωβριάνδου και Πατησίων και μετά από  διαδοχικές επεκτάσεις θα γίνει το περίφημο πολυκατάστημα της Αθήνας, το πρώτο  που τοποθέτησε κυλιόμενες σκάλες και κλιματισμό στην Ελλάδα και το πρώτο με εστιατόριο self service.
Στη δεκαετία του 1950  διέθετε πάνω από 120.000 είδη εμπορευμάτων και ανά περιόδους περισσότερα από 1.000 άτομα προσωπικό. Τη δεκαετία του ’70, βάση των πωλήσεων του κατετάγη  στην ενδέκατη θέση των αντίστοιχων στην Ευρώπη, με ένα ετήσιο κύκλο εργασιών ενός δισεκατομμυρίου δραχμών. 

Ξημερώματα της Παρασκευής 19 Δεκεκμβρίου1980, δυνατές εκρήξεις ακούγονται στο κέντρο της Αθήνας και οι φλόγες τυλίγουν το μεγάλο πολυκατάστημα. Άμεσα 20 πυροσβεστικά οχήματα με 100 Πυροσβέστες σπεύδουν στο σημείο, οι οποίοι θα δώσουν τιτάνια μάχη για να σταματήσουν την επέκταση της φωτιάς στα διπλανά κτίρια, έχοντας παράλληλα να αντιμετωπίσουν και τον κίνδυνο της ανάφλεξης των αρκετών τόνων υγρών καυσίμων που ήταν αποθηκευμένοι στο υπόγειο του καταστήματος.
Ταυτόχρονα λίγα μέτρα πιο πέρα παραδίδεται στις φλόγες το μεγάλο κατάστημα  ΚΑΤΡΑΝΤΖΟΣ ΣΠΟΡ, στο οποίο εξελίσσεται μια εξίσου  μεγάλη πυροσβεστική επιχείρηση, από 18 πυροσβεστικά οχήματα και 70 Πυροσβέστες.  Οι δυσμενείς καιρικές συνθήκες, η ταυτόχρονη έναρξη και των δύο πυρκαγιών και η παράδοση στις φλόγες όλων των ορόφων από την αρχή κατέστησαν την πυροσβεστική επιχείρηση τιτάνια.

Την κατάσβεση και στα δύο κτίρια συντόνιζε ο τότε Αρχηγός του Π.Σ. κ. Π. Ποτουρίδης, ο Υπαρχηγός κ. Δ. Ξιφαράς και ο Διοικητής Δ.Π.Υ. Αθηνών κ. Κ. Καρόπουλος. Επιτόπου για ενημέρωση κατέφθασαν ο τότε Πρωθυπουργός κ. Γ. Ράλλης και ο Υπουργός Δημόσιας Τάξης κ. Δαβάκης ενώ ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Κ. Καραμανλής ενημερώθηκε μετά από λίγη ώρα από τον Πρωθυπουργό. 

Οι πυρκαγιές ήταν καταστροφικές, καθώς τα υλικά στο εσωτερικό τους ήταν ιδιαίτερα εύφλεκτα και οι πυροσβεστικές δυνάμεις κόπηκαν στα δύο για να αντιμετωπίσουν και τα δύο συμβάντα και ιδιαίτερο μέλημά τους ήταν να εμποδίσουν την εξάπλωσή τους στα παρακείμενα κτίρια

Η φωτιά είχε τέτοια ένταση, που από το Μινιόν απέμεινε μόνο ο σκελετός, ενώ το κτίριο του Κατράντζου κατέρρευσε. Οι ζημιές σύμφωνα με τους πρώτους υπολογισμούς της Πυροσβεστικής ανήλθαν σε 2 δισεκατομμύρια δραχμές. Ο δημιουργός και ψυχή του «Μινιόν» Γιάννης Γεωργακάς υπολόγισε μόνο σε 2 δισεκατομμύρια δραχμές το εμπόρευμα που χάθηκε, ενώ, όπως δήλωσε, το κατάστημα ήταν ασφαλισμένο μόνο για 200 εκατομμύρια δραχμές.


Η καταστροφή θα αποτελέσει πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης  με τον τότε Αρχηγό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, Ανδρέα Παπανδρέου να κατηγορεί την κυβέρνηση ότι «επιτρέπει σε παρακρατικά και εγκληματικά στοιχεία να επιδίδονται σε καταστροφές που θίγουν επαγγελματίες και εργαζόμενους, καθώς και τη γαλήνη του κόσμου», το ΚΚΕ να κάνει λόγο για «σκοτεινή υπόθεση» και τον τότε πρωθυπουργό Γεώργιο Ράλλη να κατηγορεί τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ για «εκμετάλλευση του τραγικού γεγονότος».

Οι αρχές προσπαθώντας να εξιχνιάσουν την υπόθεση των εμπρησμών, από τις πρώτες στιγμές, συλλαμβάνουν έναν ύποπτο, που όμως θα αφεθεί ελεύθερος, αφού δεν συγκεντρώθηκαν επιβαρυντικά στοιχεία. Στη συνέχεια θα συλληφθούν δύο νεαρές αδερφές, εκ των οποίων η μία συσχετιζόμενη νε τον αντιεξουσιαστικό  χώρο, οι οποίες και αυτές εν συνεχεία θα αφεθούν ελεύθερες, ελλείψη επιβαρυντικών στοιχείων.

Λίγες μέρες, αργότερα από τους εμπρησμούς, στις 22 Δεκεμβρίου, φθάνει μέσω μέσω ταχυδρομείου στις εφημερίδες, προκήρυξη μιας  πρωτοεμφανιζόμενης  οργάνωσης, με όνομα  «Επαναστατική Οργάνωση Οκτώβρης 80», η οποία αναλαμβάνει   την ευθύνη του εμπρησμού, η οποία μεταξύ των άλλων σημειώνει: «Με δυο εμπρηστικές βόμβες κτυπήσαμε τις επιχειρήσεις: ΜΙΝΙΟΝ και ΚΑΤΡΑΝΤΖΟΣ -ΣΠΟΡ, στα Χαυτεία...Όπως κάθε επιχείρηση, έτσι και αυτά στηρίζονται στην εκμετάλλευση των προλετάριων. Χιλιάδες είναι οι εργαζόμενοι σ' αυτά. Στις αποθήκες, στις συσκευασίες, στις μεταφορές, στις πωλήσεις. τα αφεντικά εκμεταλλεύονται την ανάγκη των προλετάριων να έχουν ένα εισόδημα για να ζήσουν και τους στριμώχνουν στο μεροκάματο, την αλλοτρίωση και τη μιζέρια, (επειδή οι προλετάριοι δεν έχουν βρει ακόμα - στην πλειοψηφία τους, σαν τάξη — άλλους τρόπους για να καλύπτουν τις ανάγκες τους). Οι συνθήκες

δουλειάς μέσα σε αυτούς τους χώρους είναι εξοντωτικές. Στις αποθήκες φορτώνουν και ξεφορτώνουν τόνους κάθε μέρα, στις πωλήσεις ορθοστασία, το κολατσιό στο πόδι και στα κλεφτά, όλη τη μέρα πρέπει με το χαμόγελο στα χείλη να εξυπηρετείς τους πελάτες (δεν μπορεί να έχεις δικά σου προβλήματα και δική σου διάθεση, πάνω απ' όλα το «πρόσωπο» του καταστήματος)... Πάνω από το κεφάλι σου όλη η ιεραρχία και η τρομοκρατία (προσωπάρχες, τμηματάρχες, υπεύθυνοι, διευθυντάδες, μπάτσοι, χαφιέδες — «συνάδελφοι» κ.λπ.), να σε παρακολουθούν αν κάνεις καλά τη δουλειά "σου», αν κάθεσαι ή τσακίζεσαι να εξυπηρετείς κ.λ.π.»

Μια από τις γνωστές τρομοκρατικές οργανώσεις ο ΕΛΑ, θα αποκαλύψει  λίγο αργότερα στο περιοδικό «Αντιπληροφόρηση»  ότι η εμπρηστική ουσία  που χρησιμοποιήθηκε στους εμπρησμούς έχει εισαχθεί από την Ολλανδία και χρησιμοποιείται για την επιτάχυνση της φωτιάς σε πετρελαιοπηγές, καταγγέλλοντας παράλληλα, όσους είχαν αποχωρήσει από τις τάξεις της.

Στον "τρομοκρατικό διάλογο" θα πάρει μέρος και η γνωστή «ΕΟ 17 Νοέμβρη» με προκήρυξή της τον Μάη του 1981,με τίτλο  «ΓΙΑΤΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΒΙΑΣ ΑΛΛΑ ΑΝΤΙΘΕΤΟΙ ΣΤΟΥΣ ΕΜΠΡΗΣΜΟΥΣ ΤΩΝ ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΟΛΥΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΜΙΝΙΟΝ-ΚΑΤΡΑΤΖΟΥ» να εκφράζει τη διαφωνία της για την ενέργεια σημειώνοντας: «Τα λάθη αυτά φαίνονται απλώς πιο καθαρά στη περίπτωση των Μινιόν-Κατράτζου… Το πρώτο λάθος - αν και δευτερεύον - είναι ότι στα μαγαζιά αυτά δεν πουλάνε προϊόντα που ικανοποιούν ψεύτικες ανάγκες που δημιουργεί ο καπιταλισμός -όπως λέγεται στο κείμενο διεκδίκησης- αλλά αντίθετα προϊόντα πρώτης ανάγκης… άλλο απαλλοτρίωση κι άλλο καταστροφή. Η φαεινή ιδέα, ότι όσα δε μπορούμε ν' απαλλοτριώνουμε θα τα καταστρέφουμε, που πρώτη έβαλε σ' εφαρμογή μία ομάδα καίγοντας πέρσυ ένα Σούπερ Μάρκετ κάπου στο Νέο Κόσμο και που απλώς υιοθετήθηκε άκριτα κι από άλλους όχι μόνο δεν αντέχει σε καμμιά σοβαρή συζήτηση όσο καλόπιστα κι αν την εξετάσουμε αλλά είναι και διανοουμενίστικο κατασκεύασμα για να καλυφθούν άλλες αδυναμίες όπως θα δείξουμε πιο κάτω, που δείχνει επί πλέον αδιαφορία και ξέκομα απ' τα άμεσα προβλήματα επιβίωσης των εργαζομένων…δεν σταθμίστηκαν οι υλικές συνέπειες της ενέργειας για τους εργαζόμενους σ' αυτά τα καταστήματα. Με την καταστροφή των Μινιόν-Κατράτζου έχασαν τη δουλειά τους, τα επιδόματα τους κτλ. οι εργαζόμενοι σ' αυτά... Συνεπώς, η ενέργεια προπαγανδίζει τη βλαβερότητά της λαϊκής βίας, ζημιώνει την υπόθεση της.»


Μια παράξενη εκδοχή θα δώσει για τον εμπρησμό του ΜΙΝΙΟΝ ο Μίμης Ανδρουλάκης στο βιβλίο του  «Μαύρο φως» το 2021, που ασχολείται με τη συγκεκριμένη εμπρηστική επίθεση. Ο κ. Ανδρουλάκης, επισημαίνει ότι στο βιβλίο, πέρα από τη μυθοπλασία, οι πρωταγωνιστές και οι ισχυρισμοί τους είναι υπαρκτοί.  Στο βιβλίο αναφέρει ότι ένας γνωστός του, συνάντησε τον «σύμβουλο τέχνης» Τόνυ Μάρτιν (ή Αντώνης Μαρτίνος) στο Αμβούργο, στη διάρκεια μιας δίκης με πολιτικό ενδιαφέρον. Κι εκεί ο «Τόνι Μάρτιν» που εμφανίζεται να κατάγεται από την Άμφισσα, να έχει επαφές με περιφερειακές αντιστασιακές ομάδες στη διάρκεια της δικτατορίας και υπηρέτησε στην Αστυνομία, του ομολόγησε ότι αυτός ήταν ο εμπρηστής του Μινιόν τον Δεκέμβριο του 1980.  Ο εμπρηστής του Μινιόν, εμφανίζεται στο μυθιστόρημα να έχει υπηρετήσει στο αστυνομικό τμήμα Ομονοίας και ακολούθως να μεταβαίνει στα γραφεία της Ιντερπόλ στη Γαλλία, απ’ όπου φαίνεται να έφυγε πρόωρα στις αρχές της δεκαετίας του ’80 αποχωρώντας από την Αστυνομία και ασχολούμενος, όπως μνημονεύεται, μέχρι σήμερα με τη διακίνηση και την εκτίμηση της γνησιότητας έργων τέχνης.

Πέρα από τα παραπάνω, αυτό που όμως είναι πιθανόν πιο ξεκάθαρο, όπως σημειώνει ο δημοσιογράφος Γιάννης Λαμπρόπουλος,  είναι ότι η επίθεση στα πολυκαταστήματα έγινε σε μίμηση παρόμοιων εμπρηστικών επιθέσεων τα Χριστούγεννα του 1978 και το 1979 σε πολυκαταστήματα στο Παρίσι, την ευθύνη της οποίας ανέλαβε η οργάνωση «Μαύρα Τριαντάφυλλα για την Μπουρζουαζία». Ακόμη οι δράστες πιθανόν αντέγραψαν και την εμπρηστική επίθεση, τον Απρίλιο του 1968, σε εμπορικά καταστήματα στη Φρανκφούρτη που ανέλαβε – ήταν η πρώτη της ενέργεια – η ένοπλη οργάνωση «Φράξια Κόκκινος Στρατός – RAF». Οι δράστες είχαν αφήσει κι εκεί πλαστικά μπουκάλια με βενζίνη και ωρολογιακό πυροδοτικό μηχανισμό»

 Το εφιαλτικό  σκηνικό των εμπρησμών στα πολυκαταστήματα θα συνεχιστούν λίγους μήνες μετά όταν τις πρώτες πρωινές ώρες της 3-6-1981  ταυτόχρονα πυρπολούνται  ο  ΚΛΑΟΥΔΑΤΟΣ στην πλατεία Δημαρχείου και του ΑΤΕΝΕ στην οδό Σταδίου. Και στις δύο πυρκαγιές, την πάνω από 12 ώρες μάχη με την φωτιά έδωσαν 300 πυροσβέστες με 55 οχήματα.Ένα μήνα μετά οι άγνωστοι εμπρηστές ξανακτυπούν. Το απόγευμα της 4-7-1981 σειρά έχει το πολυκατάστημα ΔΡΑΓΩΝΑΣ στην οδό Αιόλου στην Αθήνα.Οι 50 πυροσβέστες με 10 οχήματα που έσπευσαν περιόρισαν την φωτιά στον δεύτερο και τρίτο όροφο περιορίζοντας την καταστροφή σε ζημιές ύψους περί τα έξι εκατομμύρια δραχμές, διασώζοντας την υπόλοιπη περιουσία του καταστήματος ύψους περί τα ενάμιση δισεκατομμύρια δραχμές.Τρεις μέρες μετά, στις 7-7-1981 και πάλι απόγευμα, το εφιαλτικό σκηνικό μεταφέρεται στον Πειραιά. Το 8ώροφο πολυκατάστημα ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ στη διασταύρωση των οδών Βασ. Κωνσταντίνου και Τσαμαδού στον Πειραιά περικυκλώνεται από πυκνούς καπνούς. Η φωτιά εκδηλώνεται στους μεσαίους ορόφους, καταστρέφοντας εμπορεύματα αξίας περί τα 30.000.000 δραχμές. Οι 120 πυροσβέστες με τα 18 πυροσβεστικά οχήματα που έσπευσαν στον τόπο του συμβάντος έδωσαν σκληρή μάχη με τους πυκνούς καπνούς και τις υψηλές θερμοκρασίες κατορθώνοντας να περιορίσουν την επέκταση στους επόμενους ορόφους.

Το θρυλικό Μινιόν, μετά την καταστροφή  επαναλειτούργησε το 1983 με δάνεια, στη συνέχεια κρατικοποιήθηκε λόγω χρεών, έναν χρόνο μετά ξαναπέρασε στα χέρια του αρχικού ιδιοκτήτη. Το 1998 το κτήριο αποκτήθηκε από την Elmec Sports, και μετά την εξαγορά της πέρασε στον όμιλο Folli Follie. Το 2021 βγήκε σε διαγωνισμό στον οποίο πλειοδότησε η εταιρεία ανάπτυξης ακινήτων Dimand.

Πηγές
Πυροσβεστική Επιθεώρηση
stamoylis.blogspot.com
https://www.kathimerini.gr
https://www.protothema.gr
https://www.ethnos.gr
https://www.ot.gr