Σχεδιασμός εκτάκτων αναγκών σε υγειονομικές μονάδες

Του  ε.α.Αντιστρατήγου Π.Σ. Γιάννη Σταμούλη

Το πλήγμα από μια καταστροφή σε μια νοσηλευτική μονάδα είναι μια ιδιαίτερη  απειλή της πολιτικής προστασίας και η αντιμετώπιση των συνεπειών της είναι ιδιαίτερα πολυσύνθετη, που θα πρέπει να  βασίζεται σε ένα ιδιαίτερα προσεχτικά σχεδιασμένο ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ, που να είναι πραγματικό, ρεαλιστικό, διαρκώς επικαιροποιημένο και το βασικότερο να στηρίζεται από ομάδες προσωπικού που να είναι άρτια εκπαιδευμένες και εξοπλισμένες.

Πυρκαγιές, εκρήξεις, ισχυροί άνεμοι, σεισμοί, υπερβολική ζέστη ή κρύο, ηφαίστεια, περιστατικά με επικίνδυνα υλικά, τρομοκρατικές ενέργειες, εκτεταμένες διακοπές ηλεκτροδότησης ή υδροδότησης. είναι μια λίστα από τις πλέον συνήθεις απειλές που μπορούν να πλήξουν μια υγειονομική μονάδα.

Ένα από τα πλέον σημαντικά ζητήματα στην διαχείριση μιας τέτοιας κρίσης είναι ένας λεπτομερής σχεδιασμός προκειμένου να υποστηριχθεί η ορθή λήψη αποφάσεων σχετικά με την εκκένωση μιας υγειονομικής μονάδας όταν αυτή εκτεθεί σε κίνδυνο. Αυτό πρέπει να συνοδεύεται και από μια εξειδικευμένη εκπαίδευση της διοίκησής τους, ώστε να μπορούν να αξιολογούν τα δεδομένα της συγκεκριμένης δημιουργηθείσας κατάστασης, τόσο με την αξιολόγηση των τρωτών σημείων και τον προσδιορισμό των αναμενόμενων επιπτώσεων, όσο και για τον υπολογισμό του απαιτούμενου και αναγκαίου χρόνου για την μετακίνηση κυρίως των ασθενών.

Το πρωταρχικό σημείο του σχεδιασμού εκκένωσης είναι ο χρόνος που απαιτείται για τη μετακίνηση των ασθενών από τη θέση τους μέσα στο νοσοκομείο (δωμάτιό, χειρουργείο, ΜΕΘ, χώρος επειγόντων ) στον προκαθορισμένο χώρο συγκέντρωσης.

Εδώ θα πρέπει να έχει υπολογιστεί ότι οι ανελκυστήρες πιθανόν να έχουν τεθεί εκτός λειτουργίας, οπότε μη περιπατητικοί ασθενείς από υπερκείμενους ή υποκείμενους ορόφους του επιπέδου ασφαλούς εξόδου, θα πρέπει να μεταφερθούν με ειδικό εξοπλισμό και απασχολώντας μεγάλο αριθμό εργαζομένων της μονάδας. Ιδιαίτερη σημασία έχει εδώ να έχει σχεδιαστεί η αναγκαία μετακίνηση τυχόν ασθενών που βρίσκονται σε ιδιαίτερη μηχανική υποστήριξη και βέβαια των ασθενών που βρίσκονται σε χειρουργική επέμβαση.

Επίσης ο χρόνος εκδήλωσης του συμβάντος, παίζει καθοριστικό ρόλο για τον χρόνο εκκένωσης. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι από το απόγευμα και μετά και τα Σαββατοκύριακα, το προσωπικό της υγειονομικής μονάδας είναι λιγότερο, ενώ τις ώρες π.χ. του επισκεπτηρίου, υπάρχει μεν το πλεονέκτημα των επιπλέον ατόμων για τυχόν βοήθεια σε περίπτωση εκκένωσης, ενώ παράλληλα αυξάνεται ο πληθυσμός των προς εκκένωση ατόμων με τυχόν δύσκολες συμπεριφορές που μπορεί δυσχεράνουν το όλο εγχείρημα.

Επίσης είναι ιδιαίτερα σημαντικό να λαμβάνεται στο σχεδιασμό η διάκριση μεταξύ μιας έγκαιρης προληπτικής απομάκρυνσης, όπου υπάρχει αρκετός χρόνος μέχρι την έλευση των συνεπειών του καταστροφικού γεγονότος, και μιας άμεσης εντολής εκκένωσης λόγω αμέσου και υπαρκτού κινδύνου.

Στη δεύτερη περίπτωση, θα πρέπει να έχει ληφθεί υπόψη ότι μέρος από τα κλιμακοστάσια ή και από τις οδεύσεις διαφυγής ενδέχεται να καλύπτονται από καπνό ή να έχουν αποκλειστεί.

Το επίσης σημαντικό είναι η εξασφάλισης της «υγειονομικής συνέχειας», η προετοιμασία δηλ. χώρου υποδοχής των ασθενών αναλόγως με τις ανάγκες τους. Σε αυτό το σχεδιασμό περιλαμβάνεται η άμεση μεταφορά των ασθενών σε άλλες υγειονομικές μονάδες, αλλά και η άμεση συνέχιση των ιατρικών πράξεων στους ασθενείς που την έχουν άμεσα ανάγκη. (εν εξελίξη χειρουργεία, υποστήριξη με μηχανικό τρόπο).

Ο Σχεδιασμός Έκτακτης Ανάγκης, τέλος θα πρέπει να προβλέψει και τις αυξημένες ανάγκες ασφαλείας σε μια καταστροφή, αφού θα πρέπει να εμποδιστούν να εισέλθουν μη εξουσιοδοτημένα άτομα, να διαφυλαχτούν χώροι και εξοπλισμός και να διατηρηθεί η τάξη.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα ισχύοντα και για τις υγειονομικές μονάδες θα πρέπει να υπάρχουν σχέδια διαφυγής και διάσωσης, που θα πρέπει να δοκιμάζονται τακτικά με ασκήσεις και να διαθέτουν συγκροτημένες ομάδες πυροπροστασίας.

Ειδικότερα ο Οργανισμός Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία έχει εκδώσει έναν οδηγό – πρότυπο με την ονομασία «Επιχειρησιακό σχέδιο λειτουργίας για «Ασφαλές Νοσοκομείο» σε καταστάσεις έκτακτης και επείγουσας ανάγκης» το οποίο θα πρέπει να όμως να προσαρμοστεί από την κάθε μονάδα υγείας με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ανάγκες της ώστε να είναι λειτουργικό και εύκολα υλοποιήσιμο σε κάθε μονάδα.