Εισήγηση του Προέδρου της ΕΑΠΣ Γιάννη Σταμούλη στην ημερίδα που διοργάνωσε η Περιφέρεια Αττικής στις 9 Ιουλίου 2018 στο αμφιθέατρο του Μουσείου της Ακρόπολης με θέμα:
"Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι εδώ".
Πριν σχεδόν μια δεκαετία ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ ΜΠΑΝ ΚΙ-ΜΟΥΝ, σημείωνε ότι η κλιματική αλλαγή επηρεάζει το σύνολο των προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε. Την παγκόσμια φτώχεια και τη δημόσια υγεία. Την οικονομική ανάπτυξη. Την ασφάλεια των τροφίμων. Το καθαρό νερό. Την ενέργεια. Η κλιματική αλλαγή θα ξαναγράψει την παγκόσμια εξίσωση για την ανάπτυξη, την ειρήνη και την ευημερία στον 21ο αιώνα.
Αυτό το φαινόμενο - απειλή της πολιτικής προστασίας της πατρίδας μας, ως στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος, το παρακολουθούμε εκ της αρμοδιότητάς μας να παρέχουμε ασφάλεια και προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών και του Κράτους, του φυσικού περιβάλλοντος και ιδίως, του δασικού πλούτου της Χώρας από τους κινδύνους των πυρκαγιών, θεομηνιών και λοιπών καταστροφών.
Προσωπικά το μελέτησα στην πτυχιακή μου εργασία στην Σχολή Εθνικής Ασφάλειας το 2010 και στη συνέχεια εμπλούτισα τα στοιχεία της μελέτης με τα νεότερα στοιχεία για το θέμα σε τρείς ηλεκτρονικές εκδόσεις, με τη βοήθεια της βουλευτού κ. Χ.Καφαντάρη και του γεωλόγου – περιβαλλοντολόγου Αργύρη Αργυρίου.
Το καμπανάκι του κινδύνου για την παρουσία της κλιματικής αλλαγής, για την γηραιά μας ήπειρο, κρούεται ήδη από την έκθεση του 2010 του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, που επισημαίνει ότι « «υπάρχουν στοιχεία που συνηγορούν στο ότι η κλιματική αλλαγή συνεισφέρει στη συχνότητα και στην ένταση των φυσικών απειλών, υπολογίζοντας ότι αυτή η επίδραση θα ενταθεί στο μέλλον». Από την ίδια έκθεση προκύπτει ότι αν και οι ακραίες θερμοκρασίες αποτελούν μέρος της κανονικής διαχρονικής μεταβολής, η συχνότητα εμφάνισης και η έντασή τους έχουν αυξηθεί. Οι τραγικοί αριθμοί μιλούν από μόνοι τους :
Τη δωδεκαετία 1998-2009 η Ευρώπη επλήγη από 585 μεγάλης τάξεως φυσικές καταστροφές, οι οποίες προκάλεσαν το θάνατο σχεδόν 100.000 ανθρώπων ενώ συνολικά επλήγησαν πάνω 11 εκατ. άνθρωποι, ενώ το κόστος των ζημιών ξεπέρασε τα 148 δισεκατομμύρια ευρώ.
Χαρακτηριστικό ήταν ο καύσωνας του 2003, που στην κεντρική Ευρώπη προκάλεσε 70.000 νεκρούς.
Ιδιαίτερης έντασης επίσης παρουσίασε το φαινόμενο των πυρκαγιών.
Πάνω από 70.000 πυρκαγιές ξεσπούν κάθε χρόνο στην Ευρώπη, απανθρακώνοντας πάνω από 5.000.000 στρέμματα, με το 85 % από τις εκτάσεις αυτές να είναι στη Μεσόγειο
Μόνο το 2007,στην Ελλάδα, το σύνολο των καμένων εκτάσεων ανήλθε στα 1.936.564 στρέμματα, ενώ 74 πολίτες έχασαν τη ζωή τους.
Για το φαινόμενο και τις προβλέψεις μίλησαν στο συνέδριο διακεκριμένοι επιστήμονες και ειδικοί. Αυτό που εμείς οι άνθρωποι της διαχείρισης καταστροφών στη χώρα μας, είναι να εντάσσουμε αυτές τις προβλέψεις στον σχεδιασμό μας και να παρατηρούμε αν η επιχειρησιακή στατιστική μας τις επιβεβαιώνει.
Στην Αττική με μια μικρή ματιά στους αριθμούς των τελευταίων ετών, βλέπουμε ότι αναφορικά με την θερμοκρασία :
Από το 2012 έως το 2016, ενδεικτικά, ο Γενάρης γίνεται πιο ζεστός από τους 15 φθάνει στους 20 βαθμούς Κελσίου, ο Φεβρουάριος από τους 20 φθάνει στους 23 βαθμούς Κελσίου, ο Μάης από τους 31 φθάνει στους 34 βαθμούς Κελσίου, ο Ιούνης από τους 37 φθάνει στους 40 βαθμούς Κελσίου, ο Σεπτέμβρης από τους 35 στους 40 βαθμούς Κελσίου, κατά μέσο όρο.
Χαρακτηριστικό φετινό, και όχι μόνο ότι καταγράφηκε μια πρώιμη πύρινη δραστηριότητα.
Στο διήμερο 28 και 29 Φεβρουαρίου καταγράφηκαν 34 δασικές πυρκαγιές στο νομό Ηλείας.
Τον Απρίλιο κατεγράφησαν πάνω από 1000 δασικές πυρκαγιές σε όλη την χώρα
Το διήμερο 3 και 4 Μάη κατεγράφησαν 35 και το διήμερο 6 και 7 Μάη 25 δασικές πυρκαγιές σε όλη την Ελλάδα.
Στον αντίποδα των υψηλών θερμοκρασιών και των δασικών πυρκαγιών, αντίστοιχα η κλιματική αλλαγή κάνει αισθητή την παρουσία της ταυτόχρονα στο ύψος των βροχοπτώσεων και στον αριθμό των επιχειρήσεων παροχών βοήθειας και απαντλήσεων που πραγματοποιούν οι Πυροσβεστικές δυνάμεις.
Για την Αττική εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει να δούμε την μεταβολή του μέσου μηνιαίου βροχομετρικού ύψους τα τελευταία χρόνια σε ξηρούς θεωρητικά μήνες.
Για τον Μήνα Μάη βλέπουμε το 2014 να έχει 0.6 m.m και να φθάνει φέτος στο 44,6 m.m.
Το ίδιο και για τον Ιούνιο όπου βλέπουμε το 2014 να έχει 12,3 m.m. και να φθάνει φέτος στο 88,1 m.m.
Με αυτή την εναλλαγή του κλίματος, μεταξύ θέρους κα φθινοπώρου στην αυτή εποχή, παρατηρούμε φέτος την 10η Μαΐου, οι Π.Υ. στην Θεσσαλονίκη να δέχονται 450 κλήσεις και στις Σέρρες να δέχονται 46 κλήσεις για παροχές βοήθειας εξαιτίας των έντονων βροχοπτώσεων.
Ένα μήνα μετά στις 27 Ιουνίου οι Π.Υ. δέχονται στο νομό Μαγνησίας 70 κλήσεις, στο νομό Λάρισας δέχονται 15 κλήσεις, στο νομό Χαλκιδικής δέχονται 150 κλήσεις, στη Σιθωνία δέχονται 90 κλήσεις, στο Νομό Αττικής 83 κλήσεις για παροχές βοήθειας εξαιτίας των έντονων βροχοπτώσεων.
Την επόμενη μέρα, 28 Ιουνίου, λόγω της συνέχισης του φαινομένου, οι Π.Υ. δέχονται στο Νομό Αττικής 160 κλήσεις, στο Νομό Θεσσαλονίκης δέχονται 200 κλήσεις και στο Νομό Καβάλας, στην περιοχή της Χρυσούπολης δέχονται 120 κλήσεις για παροχές βοήθειας. Οι παροχές βοήθειας λόγω των έντονων βροχοπτώσεων θα συνεχιστούν σε όλες τις παραπάνω περιοχές και την επόμενη ημέρα στις 29 Ιουνίου.
Τελευταίο της νέας αυτής πραγματικότητας, το διήμερο 7 και 8 Ιουλίου, όπου παράλληλα με τις δεκάδες δασικές πυρκαγιές οι Π.Υ. επιχειρούν σε παροχές βοηθείας μετά από έντονες βροχοπτώσεις, όπως ο « απεγκλωβισμός και μεταφορά άνδρα, από ιρλανδική διάβαση σε ασφαλές σημείο, λόγω έντονης βροχόπτωσης στην Ε.Ο. Ηφαίστου - Κάλχα στην Κομοτηνή και τη μεταφορά τους από τις κατοικίες τους σε ασφαλές σημείο έξι ατόμων λόγω υψηλής στάθμης υδάτων, συνέπεια έντονης βροχόπτωσης, στην περιοχή Βαμβακού Φαρσάλων.
Τελικά το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής φαίνεται ότι είναι εδώ και αλλάζει τον χάρτη των καταστροφών.
Χώρες θεωρητικά πιο προηγμένες σε μηχανισμούς διαχείρισης καταστάσεων εκτάκτων αναγκών, όπως οι ΗΠΑ και Αυστραλία, ζουν καταστροφικές δασικές πυρκαγιές.
Η πυροσβεστική επιστήμη μελετά τον όρο «Μεγαπυρκαγιά» για να περιγράψει την σφοδρότητα ορισμένων ακραίων γεγονότων δασικών πυρκαγιών.
Ο συνδυασμός των υψηλότερων θερμοκρασιών και της μείωσης της μέσης βροχόπτωσης, αυξάνει το κίνδυνο εμφάνισης ξηρασίας και κυμάτων καύσωνα.
Ταυτόχρονα με την λειψυδρία και το φαινόμενο της ερημοποίησης, αυξάνεται ο κίνδυνος και για πλημμύρες.
Η αναμενόμενη μεγαλύτερη ένταση των βροχοπτώσεων και πλημμυρικών φαινομένων, ακόμη και για περιοχές στις οποίες θα υπάρξει μείωση της μέσης βροχόπτωσης, δημιουργεί εκρηκτικό μείγμα καθότι συνδυάζεται και με άλλους παράγοντες, όπως η αστικοποίηση και οι αλλαγές στην κάλυψη από βλάστηση.
Πριν λίγους μήνες, με την παρουσία και της Περιφερειάρχη Αττικής κ. Ρένας Δούρου, εδώ στην Αθήνα με τους συναδέλφους Αξιωματικούς από τα Πυροσβεστικά Σώματα της Ε.Ε. ανταλλάξαμε απόψεις για τις σύγχρονες απειλές της πολιτικής προστασίας στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Κοινή ήταν η διαπίστωση της ανάγκης να ενισχυθεί ο μηχανισμός πυρόσβεσης διάσωσης σε συνδυασμό με μια διαρκή εκτίμηση των απειλών και επαναξιολόγηση και δοκιμασία των επιχειρησιακών σχεδίων και μέσων.
Η βελτίωση της αποτελεσματικότητας των πάσης φύσεως πυροσβεστικών και διασωστικών επεμβάσεων υποστηρίζει την επιδιωκόμενη ανάπτυξη σε Κρίσιμους Τομείς Προτεραιότητας για τη χώρα μας, αλλά και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σ’ αυτή την κατεύθυνση, σημαντική υπήρξε μέχρι σήμερα η συνδρομή των Τομεακών και Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης, Προγραμμάτων Κοινοτικών Πρωτοβουλιών, Ταμείου Συνοχής κ.λπ.
Η κλιματική αλλαγή και τα προβλήματα που επιφέρει στον πλανήτη μας, πρέπει να έχουν πλέον δεσπόζουσα θέση στις προτεραιότητες της κρατικής μηχανής.
Οι μεγάλες και σύνθετες συνιστώσες που συγκροτούν την κλιματική αλλαγή αντιμετωπίζονται με συγκροτημένες δράσεις εθνικής στρατηγικής, συνδεδεμένες με αντίστοιχες διεθνείς, καθότι οι καταστροφές δεν αναγνωρίζουν σύνορα.
Κεντρικό σημείο δεν μπορεί να είναι άλλο από τη συλλογική δράση και τον συντονισμό των δράσεων των εμπλεκόμενων φορέων και υπηρεσιών, δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Πολίτες ενεργοί, το εθελοντικό κίνημα θα πρέπει να αποτελούν ουσιαστικό πυλώνα του διαχειριστικού συστήματος.
Τα κέντρα λήψης των αποφάσεων πρέπει να έχουν έναν διαρκή δίαυλο επικοινωνίας με την επιστημονική κοινότητα που αναλύει το φαινόμενο και προτείνει λύσεις και η επιστημονική γνώση να γίνει η βασικότερη παράμετρος στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων.
Στο πλαίσιο αυτό, οι νέες τεχνολογίες προσφέρουν τεράστιες δυνατότητες και πρέπει να αξιοποιηθούν κατάλληλα σε όλα τις φάσεις διαχείρισης των κινδύνων που προκύπτουν από τη κλιματική αλλαγή.
Ειδικά σχέδια για κάθε καταστροφή θα βοηθήσουν τις δομές πολιτικής προστασίας να δράσουν πιο συντονισμένα, ταχύτερα και αποτελεσματικότερα.
Η πολιτική προστασία ως κεντρική κρατική μέριμνα θα πρέπει να αποκτήσει περισσότερο οριζόντιο χαρακτήρα, να συνδιαμορφώνεται από επιμέρους πολιτικές, όπως περιβαλλοντικές και αναπτυξιακές, με στόχο την συνολική διαχείριση των κινδύνων.
Κύρια κατεύθυνση των πρωτοβουλιών πρέπει να είναι η προληπτική δράση και κύριο σύνθημα να γίνει η συλλογική δουλειά με την κινητοποίηση όλων των κοινωνικών εταίρων, στοχεύοντας πάντα σε ένα περιβάλλον βιώσιμο και περισσότερο ασφαλές στο μέλλον.
Κλείνοντας θα δανειστώ την ρήση της Περιφερειάρχης Αττικής και οικοδέσποινας του Συνεδρίου κ.Ρένας Δούρου:
“Δεν είναι καιρός για διαπιστώσεις αλλά για ενέργειες”
