Του ε.α.Αντιστρατήγου Π.Σ. Γιάννη Σταμούλη
Το τελευταίο περιστατικό με τον εμπρηστή που φέρεται να έβαζε φωτιές επειδή τον "εξίταρε να βλέπει τα εναέρια μέσα που πραγματοποιούν ρίψεις και γενικότερα την κινητικότητα της Πυροσβεστικής, όσον αφορά τις σειρήνες και όλη την εικόνα που παρουσιάζει η κατάσβεση της πυρκαγιάς." είναι ένα από τα πολλά που οπλίζουν το εμπρηστικό χέρι.
Η ιστορία του πυρομανούς εμπρηστή είναι παλαιά και παγκόσμια.
Το πρώτο γνωστό περιστατικό το συναντάμε το 356 π.Χ. στην Έφεσο, ο Ηρόστρατος, σκλάβος σε πλούσια οικογένεια, αποφάσισε να γίνει διάσημος, επιλέγοντας να καταστρέψει τον ναό της Αρτέμιδος στην Έφεσο, ένα από τα 7 θαύματα του κόσμου.Ο Ηρόστρατος βάζει φωτιά στο ναό προκαλώντας μεγάλη καταστροφή. Όταν τον συνέλαβαν παραδέχτηκε την πράξη του αιτιολογώντας, ότι ήθελε να αποκτήσει δόξα και το όνομά του να γραφτεί στην ιστορία....
Οι Εφέσιοι τον εκτέλεσαν, διατάσσοντας επίσης ποινή θανάτου σε όποιον αναφερθεί στο πρόσωπό του. Στη συνέχεια αφαίρεσαν το όνομά του από τα επίσημα έγγραφα της πόλης, ώστε να φαίνεται ότι δεν έζησε ποτέ.
Προφανώς το δεύτερο της ποινής, δεν κατορθώθηκε μιας και ο Ηρόστρατος έμεινε στην ιστορία, χαρακτηρίζοντας όσους προβαίνουν σε εγκληματικές ενέργειες για φήμη και δόξα...
Από τον Ηρόστρατο μέχρι και σήμερα, πολλοί διάσημοι και άσημοι εμπρηστές, ακολούθησαν την ίδια πολυδαίδαλη, άρρωστη διαδρομή του πυρομανούς μυαλού τους και συνεχίζουν να χρησιμοποιούν την φωτιά με εγκληματικό τρόπο.
Το 1833 ο Γάλλος ψυχίατρος Marc εισάγει τον όρο "πυρομανία" περιγράφοντας τη σαν μία μορφή παρορμητικής μονομανίας. Τo 1845 o ψυχίατρος Esquirol ταξινομεί την πυρομανία σαν εκλογικευμένη μονομανία που προέρχεται από μια ακατανίκητη επιθυμία να κάψει κάποιος κάτι.
Το 1844 ο αμερικανός ψυχίατρος Ray περιγράφει την πυρομανία ως μια "ξεχωριστή μορφή τρέλας".
Στις αρχές του 20ου αιώνα οι Stekel και Freud αποδίδουν στην συμπεριφορά της πυρομανίας σεξουαλική βάση και μιλούν για αποδιοργανωμένη ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη με καθήλωση στο φαλλικό στάδιο. Είναι χαρακτηριστική η ρήση του Freud ότι "η θερμότητα που εκλύει η φωτιά, προκαλεί την ίδια αίσθηση που συνοδεύει τη σεξουαλική διέγερση, ενώ η μορφή και κίνηση της φλόγας υποβάλλουν την εικόνα ενός φαλλού σε στύση".
«Η πυρομανία ανήκει στις διαταραχές ελέγχου των παρορμήσεων, όπως η κλεπτομανία, και η χαρτοπαιξία» λέει ο Δημήτρης Σούρας, Διευθυντής του Ψυχιατρικού Τμήματος στο Νοσοκομείο Metropolitan. «Ο ασθενής βάζει φωτιές σκόπιμα για την ευχαρίστηση, την ηδονή που αντλεί από την πράξη. Τη στιγμή αμέσως πριν βάλει τη φωτιά νιώθει μια έντονη διέγερση συναισθημάτων, «φτιάχνεται», η αδρεναλίνη του ρέει, κοκκινίζει, νιώθει ότι κάτι πολύ σπουδαίο θα συμβεί. Είναι ένας ερεθισμός που μοιάζει πολύ με τη σεξουαλική διέγερση. Στη συνέχεια ελκύεται από τη θέα της φωτιάς, γοητεύεται από αυτήν, στη θέα της νιώθει ηδονή. Ο πυρομανής μπορεί να ικανοποιείται ακόμα κι από φωτιές που δεν έχει βάλει ο ίδιος. Η θέα της είναι που τον συναρπάζει».
Για την πυρομανία ο ψυχίατρος Δρ. Νικολάου, σημειώνει χαρακτηριστικά «Έχει αρκετή σημασία να τονιστεί είναι πως αρκετές έρευνες που μελέτησαν καταδικασθέντες πυρομανείς, συνέκλιναν στο συμπέρασμα πως υπάρχει μια στατιστικά σημαντική υπερεκπροσώπηση αντικοινωνικών και βίαιων χαρακτηριστικών ήδη από την παιδική ηλικία - ιδιαιτέρως βίαιες πράξεις απέναντι σε ζώα και γενικότερα ένα προφίλ πλήρους απουσίας ενσυναίσθησης και συναισθηματικής εμπλοκής. Με απλά λόγια, ένα παιδάκι ή ένας έφηβος με ιδιαιτέρως βίαιη συμπεριφορά απέναντι σε ανθρώπους και σε ζώα. Όσον αφορά τώρα τους πυρομανείς που είναι, κατά τα φαινόμενα, ποικιλοτρόπως ψυχικά ασθενείς, προγνωστικοί δείκτες μπορούν να αποτελέσουν στην πρώιμη εφηβεία, πέρα από την ιδιαιτέρως βίαιη αντικοινωνική συμπεριφορά, τον τραυματισμό και τη θανάτωση ζώων, το παράδοξο ενδιαφέρον και η ενασχόληση με μικροεμπρησμούς, μικροεστίες φωτιάς στο σπίτι, κατάχρηση ουσιών κ.ά.».
Ο ψυχίατρος Δρ. Κουντούρης σημειώνει ότι η πυρομανία είναι από τις πιο σκληρές ασθένειες της προσωπικότητας, συμπτωματολογικά και ψυχοπαθολογικά.
"Παθογνωμονικά, ο ασθενής καταλαμβάνεται, σε περιόδους στρες ή μεγάλης ψυχικής πίεσης, από την έντονη επιθυμία να βάλει φωτιά σε οτιδήποτε, προκειμένου να ανακουφιστεί από την μεγάλη εσωτερική πίεση, που του ασκείται.
Οι πυρομανείς έχουν σταθερά αντικείμενα προτίμησης, ενεργούν με στερεοτυπίες, δηλαδή, χρησιμοποιούν την ίδια τακτική, τους ίδιου τρόπους, τις ίδιες καταστάσεις, για να ανάψουν φωτιές, προκειμένου να ανακουφιστούν. Η επιθυμία τους να βάλουν φωτιά είναι πανίσχυρη και υπεράνω κάθε λογικής ή προσπάθειας συνεννόησης.
Τους είναι αδύνατον να νικήσουν την επιθυμία τους και σκαρφίζονται οτιδήποτε προκειμένου να φτάσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Μια προσέγγιση και θεραπευτική προσπάθεια, έστω και ψυχοθεραπευτικού τύπου, είναι δυνατή μόνο μετά από φαρμακευτική χορήγηση κατευναστικών και αντιψυχωτικών φαρμάκων. Ακόμη και σε περιπτώσεις χρόνιας θεραπείας, οι ασθενείς αυτοί είναι άκρως επικίνδυνοι σε επιπλοκές και χρήζουν μακροχρόνιας ιατροφαρμακευτικής αγωγής και ψυχιατρικής προσέγγισης και υποστήριξης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι από τους πιο ειδεχθείς διάσημους εγκληματίες, μεταξύ των άλλων εγκλημάτων τους ήταν και ο εμπρησμός.
Ο μανιακός δολοφόνος του Σακραμέντο, γνωστού ως «βρικόλακας του Σακραμέντο», από πολύ μικρή ηλικία μεταξύ των υπολοίπων διαστροφών του ήταν και πυρομανής.
Ο διαβόητος "Γιός του Σαμ" Ντέιβιντ Μπέρκοβιτς, που διέπραξε δεκάδες δολοφονίες στη Νέα Υόρκη, κατ εντολή του γειτονικού του σκύλου, το 1976 μεταξύ των άλλων εγκλημάτων του, αναπτύσσει μια τεράστια εμπρηστική δραστηριότητα. Συνολικά ξεκίνησε 1.488 φωτιές και περιέγραφε κάθε μία λεπτομερώς στα ημερολόγιά του. Του άρεσε η στιγμή που φώναζε βοήθεια και έφτανε η πυροσβεστική. Ένιωθε ότι ο λόγος του είχε σημασία, ότι δεν ήταν πια μόνος.
Χαρακτηριστική είναι η υπόθεση του Γάλλου, υπαλλήλου της δασικής υπηρεσίας, ο οποίος συνελήφθη στη νότια Γαλλία συνέλαβαν έναν άνδρα, υπάλληλο της δασικής υπηρεσίας, ο οποίος έβαζε φωτιές το καλοκαίρι του 2022 σε δάση για να ζήσει… έντονες συγκινήσεις. Απολογούμενος είπε ότι ήθελε την παρέμβαση της πυροσβεστικής για να τον σώσει από ένα καταπιεστικό οικογενειακό περιβάλλον, αλλά και για τον ενθουσιασμό που του προκαλούσαν οι παρεμβάσεις της πυροσβεστικής, την οποία θεωρεί «μεγάλη οικογένεια». Ήταν η αδρεναλίνη, είπε ο άνδρας στις αρχές, και η ανάγκη για κοινωνική αναγνώριση.
Παρόμοια περίπτωση ο Έλληνας που πυρπολούσε οχήματα στην Θεσσαλονίκη μεταξύ 2020 και 2021 Κατά την απολογία του, ο κατηγορούμενος ισχυρίστηκε: «Πήγα να κάνω μαγείες, σατανικές τελετές για να ξαναέρθω κοντά στην κοπέλα μου. Κάτι έκαναν αυτοί…Δεν ένιωθα μόνος μου, μια παρουσία ανώτερη από μένα ήταν μαζί μου. Μια σατανική δύναμη με ωθούσε να κάνω κακό σε πράγματα για να ηρεμήσω εγώ. Δεν περίμενα να πάρουν τόσο εύκολα φωτιά τα οχήματα».
Σε μελέτη του 2005 ομάδας Φινλανδών ειδικών, με τίτλο «Looking for Pyromania» παρουσιάσθηκαν τα πορίσματα έρευνας αρχείου που διεξήχθη στους φακέλους 90 κρατουμένων υποτρόπων εμπρηστών. Οι περισσότεροι από αυτούς διαπιστώθηκε ότι εμφάνιζαν διαταραχές προσωπικότητας, ψυχώσεις και νοητική υστέρηση, καθώς και προβλήματα αλκοολισμού ή εξάρτησης από ουσίες (συν νοσηρότητα).
Πηγές:
http://www.mixanitouxronou.gr
«Πυρομανία και διαφορές της. του Επιπυραγού Δ.Στούπα
http://andrianos-firedepartment.blogspot.gr
http://www.georgakopoulos.org
https://www.vice.com/gr
http://neurotalk.blogspot.gr
https://www.briefingnews.gr
http://news247.gr
https://www.kathimerini.gr
https://www.pronews.gr
https://www.newsit.gr