Στις χώρες της νότιας Ευρώπης, όπως είναι πλέον γνωστό οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν ένα πρόβλημα με ένα ισχυρό κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο. Προκειμένου να αναπτυχθούν οι κατάλληλες στρατηγικές πρόληψης και παρέμβασης, είναι απαραίτητο να αναπτυχθούν μελέτες που να μελετήσουν σε βάθος το φαινόμενο αυτό.
Μια τέτοια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα μελέτη, με τίτλο "CRIMINAL PROFILING AND ITS IMPLICATIONS FOR INTERVENTION AND PREVENTION" είδε το φως της δημοσιότητας για το εγκληματικό προφίλ των εμπρηστών των δασών της Πορτογαλίας.*
Μελετητές της έρευνας η Cristina Soeiro, ψυχολόγος ερευνήτρια και εκπαιδεύτρια και Raquel Guerra, ψυχολόγος και εκπαιδεύτρια στο Escola de Polícia Judiciária.
Οι κύριοι στόχοι της εργασίας είναι η μελέτη των ποινικών, ψυχολογικών και κοινωνικών πτυχών των πορτογάλων εμπρηστών δασών και ο εντοπισμός των πιο σημαντικών ποινικών χαρακτηριστικών τους. Η μελέτη παρουσιάζει τα πιο σημαντικά αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί μέχρι στιγμής στην Πορτογαλία και είναι οργανωμένη σε δύο μέρη: το πρώτο μέρος ασχολείται, σε γενικές γραμμές, με την ψυχολογική, κοινωνική συμπεριφορά που μπορεί να εξηγήσει την εγκληματική συμπεριφορά του εμπρηστή και το δεύτερο μέρος που παρουσιάζει και αναλύει το προφίλ των εμπρηστών των δασών.
Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 452 ατόμων – εμπρηστών δασών που κρατήθηκαν από τη πορτογαλική αστυνομία, μεταξύ των ετών 1995 και 2013. Από αυτό το σύνολο οι 415 είναι άνδρες (92%) και 37 γυναίκες (8%).
Η ηλικιακή κατανομή του συνόλου του δείγματος είναι σε ποσοστό %:
Αναφορικά με την οικογενειακή τους κατάσταση το μεγαλύτερο ποσοστό 68% είναι έγγαμοι, το 19% άγαμοι και το υπόλοιπο ελάχιστο, διαζευγμένοι.
Το μορφωτικό επίπεδο σύμφωνα με τη μελέτη, 19 δεν είχαν καμία εκπαίδευση, 41 είχαν την βασική (δημοτικό) και 20 Γυμνάσιο.
Επαγγελματικά, 37 ήταν άνεργοι, 30 ανειδίκευτοι, 10 συμβασιούχοι ή επαγγελματίες πυροσβέστες, 12 ειδικευμένοι εργάτες.
Ως προς την κλινική τους κατάσταση:
11 είχαν κάποια κλινική άνοια που συνδέεται με το αλκοόλ και ψυχικές διαταραχές
5 κατάθλιψη, 2 Σχιζοφρένεια,46 Άγνωστη
Τα συγκεκριμένα στοιχεία για το κλινικό ιστορικό, όπως λένε οι ερευνήτριες είναι μη ολοκληρωμένα γιατί η συλλογή τους είναι δύσκολη.
Ως προς το ποινικό τους παρελθόν, 73 είχαν λευκό ποινικό μητρώο, 13 Εμπρησμό 3 Επιθετικότητα
Από το σύνολο των στοιχείων, προκύπτει ότι τα χαρακτηριστικά του προφίλ του εμπρηστή στις αγροτοδασικές πυρκαγιές είναι:
Άντρας, ελεύθερος, σε ηλικία μεταξύ 20-25 ετών, αναλφάβητος ή δημοτικής εκπαίδευσης, ανειδίκευτος εργάτης, χωρίς ποινικό μητρώο, ενώ τα χρησιμοποιούμενα μέσα εμπρησμού κεριά, σπίρτα, αναπτήρες.
Τα στατιστικά αποτελέσματα δείχνουν μια τυπολογία που ορίζεται από τέσσερις διαφορετικά ποινικά προφίλ εμπρηστή.
Το πρώτο περιλαμβάνει άτομα που διέπραξαν το έγκλημα που βασίζεται σε κίνητρα, όπως η οργή, η εκδίκηση ή οικογενειακά προβλήματα (π.χ. κληρονομιές). Σε αυτό το προφίλ, μπορούν να περιληφθούν και άτομα που έχουν την μοναξιά ως πρωταρχικό κίνητρο. Με τον εμπρησμό εκφράζουν τα συναισθήματά τους με στόχο ένα ή πολλά θύματα, οι οποίοι είναι συνήθως μέλη της οικογένειας και / ή του κοινωνικού περίγυρου. Συνήθως είναι άτομα που έχουν ένα κλινικό ιστορικό προβλημάτων και την κατανάλωση αλκοόλ. Το πιο αντιπροσωπευτικό ηλικιακή ομάδα είναι 46 ετών και άνω και έχουν γενικά χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης. Οι πληροφορίες σχετικά με το ποινικό παρελθόν τους δείχνει ότι ορισμένοι από αυτούς τους εμπρηστές έχουν βεβαρημένο ποινικό μητρώο που σχετίζονται με την επιθετικότητα. Το έγκλημα έχει διαπραχθεί με τη χρήση απλών εργαλείων ανάφλεξης, όπως σπίρτα, έναν αναπτήρα ή κεριά. Το πεδίο του εμπρησμού είναι χέρσα χωράφια και δάσος. Αυτά τα άτομα αφήνουν γενικά τον τόπο του εγκλήματος αμέσως μετά τη διάπραξη του εγκλήματος. Αυτή η ομάδα των δραστών αποτελείται από άνδρες και γυναίκες και αντιπροσωπεύει το 41,5% των περιπτώσεων του δείγματος πληθυσμού.
Το δεύτερο προφίλ περιλαμβάνει εμπρηστές που διέπραξαν το έγκλημα υποκινούμενοι από το όφελος είτε χρήματα ή άλλου τύπου. Είναι γενικά άντρες, μερικοί έχουν καταδίκες για άλλους τύπους εγκλημάτων (π.χ. οδήγηση χωρίς άδεια). Ο εμπρησμός μπορεί να σχετίζεται με άλλους τύπους εγκλημάτων, περιλαμβανομένων των εγκλημάτων που σχετίζονται με την καταπάτηση ιδιοκτησίας ή ληστεία. Αυτή η ομάδα δραστών χρησιμοποιεί πιο τεχνικά εργαλεία ανάφλεξης για να βάλει φωτιά (π.χ. βόμβες). Τα άτομα δεν είχαν καμία ένδειξη ψυχιατρικού ιστορικού, ούτε κατανάλωσης αλκοόλ κατά τη στιγμή τελέστηκε η αξιόποινη πράξη. Το πεδίο του εμπρησμού είναι χέρσα χωράφια, γεωργική γη και δάσος και άφησαν τη σκηνή του εγκλήματος, μετά την έναρξη της φωτιάς. Αυτό το προφίλ αντιπροσωπεύει μόνο το 3% του δείγματος πληθυσμού.
Το τρίτο προφίλ περιλαμβάνει άτομα που έχουν ψυχιατρικά προβλήματα, καταναλώνουν οινόπνευμα και παρουσιάζουν νοητική καθυστέρηση. Έχουν μικρό ποσοστό κοινωνικοποίησης και ηλικιακά είναι 36 έως 45 ετών και ο 46 έως 55 ετών. Συνήθως είναι αναλφάβητοι το οποίο επηρεάζει την επαγγελματική τους ιδιότητα. Συνήθως διαπράττουν το έγκλημα κοντά στον τόπο όπου ζουν, συνήθως κατά τις εργάσιμες ημέρες. Το έγκλημα έχει διαπραχθεί με τη χρήση απλών εργαλείων ανάφλεξης, όπως σπίρτα, αναπτήρα ή κεριά και συνήθως τελευταίες βραδινές ή πρώτες πρωινές ώρες.Το πεδίο του εμπρησμού είναι δάσος και μετά το έγκλημα παραμένουν στη σκηνή του εγκλήματος, μετά τη διάπραξη του εγκλήματος. Η έρευνα έδειξε σημάδια της κατανάλωσης αλκοόλ κατά τη στιγμή του εγκλήματος και το προφίλ αντιπροσωπεύει το 55% του δείγματος πληθυσμού.
Το τέταρτο προφίλ συμπεριλαμβάνει άτομα που έδειξαν έλξη στη φωτιά, αλλά και «εθελοντικές πυροσβεστικές δράσεις» (βοήθεια στην καταπολέμηση της πυρκαγιάς).
Αυτά τα άτομα, είναι άντρες νέας ηλικίας κάτω των 20 και μεταξύ 20 και 35 ετών. Κύριο κίνητρό τους για την εγκληματική συμπεριφορά τους είναι μια ακαταμάχητη παρόρμηση να βάλουν φωτιά. σε πράγματα.. Δεν έχουν ψυχιατρικό ιστορικό και ούτε διαπιστώθηκε κατανάλωση αλκοόλ κατά τη στιγμή του εγκλήματος. Το πεδίο του εμπρησμού είναι δάσος, η φωτιά ξεκινά συνήθως κοντά στον τόπο εργασίας του δράστη, ο οποίος συνήθως προσφέρθηκε να βοηθήσει τους πυροσβέστες.
*Η μελέτη δημοσιεύεται στο περιοδικό "Ευρωπαϊκή Αστυνομική - Επιστήμη και Έρευνα, χειμώνας 2014-2015,τεύχος 11.