Στις 23 Ιουνίου του 2012 ο γαλλικός στρατός του Μ.Ναπολέοντα ξεκινά την εισβολή του στη Ρωσία. Η εκστρατεία χαρακτηρίζεται ως το απόγειο αλλά και το φυσικό τέρμα των τάσεων της ναπολεόντειας στρατηγικής, η οποία συνίστατο να στηρίζει την επιτυχία της περισσότερο στη ισχύ της μάζας, παρά την ευκινησία και περισσότερο στην στρατηγική διάταξη παρά τον αιφνιδιασμό. 450.000 Γάλλοι στρατιώτες είναι η δύναμη του Ναπολέοντα, ο οποίος λόγω των δυσχερών γεωγραφικών συνθηκών της Ρωσίας, υιοθέτησε γραμμική ανάπτυξη του στρατού, επιβάλλοντας «άμεση δράση» εναντίον της φυσικής γραμμής αναμονής των Ρώσων.
Αυτή η αριθμητική υπεροχή της γαλλικής στρατιάς σύμφωνα με τον Στρατηγό και διανοητή του πολέμου Κλαούζεβιτς είναι το συνηθέστερο στοιχείο της νίκης και αν και δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας νίκης, μπορεί να εξουδετερώσει πολλά μειονεκτήματα.
Ο Ναπολέοντας ρίχνει στην εκστρατεία του πέρα από το αριθμητικό δεδομένο, τις καλύτερες δυνάμεις του. Ο πυρήνας του τεράστιου στρατού του ήταν τα γαλλικά επαγγελματικά στρατεύματα που είχαν κερδίσει πολλές τις νίκες, στρατιώτες της παλιάς φρουράς με επικεφαλής τους καλύτερους στρατιωτικούς ηγέτες της Γαλλίας.
Το σχέδιο του Ναπολέοντα ήταν απλό - η ήττα του ρωσικού στρατού σε μια ή δύο μάχες η οποίες θα ανάγκαζαν τον Αλέξανδρο Α' να δεχτεί τους όρους του.
Είναι χαρακτηριστική η δήλωση του Ναπολέοντα πριν την αρχή της εισβολής προς τον Μέττερνιχ: «Η νίκη θα' ναι η μοίρα του πιο υπομονετικού. Θα ξεκινήσω με το πέρασμα από τον ποταμό Νέμαν. Θα τελειώσω την εκστρατεία στο Σμολένσκ και στο Μινσκ. Εκεί θα σταματήσω»
Στις 16 Αυγούστου, δίνεται η πρώτη μεγάλη μάχη του Σμολένσκ όπου η ήττα των Ρώσων και η καμένη πλέον κατακτημένη μικρή πόλη γίνεται σημείο αναφοράς και έμπνευση αντίστασης για το ρωσικό λαό. Μετά τη μάχη ο γαλλικός στρατός στην προέλασή του θα βρίσκει καμένες και εκκενωμένες από τον πληθυσμό ρωσικές πόλεις.
Στις 7 Σεπτεμβρίου διεξήχθη η μεγαλύτερη μάχη της γαλλικής εισβολής στη Ρωσία. Οι δύο στρατοί είχαν περίπου ίσο αριθμό στρατιωτών - οι Γάλλοι είχαν 130-135 χιλιάδες στρατιώτες, ενώ οι Ρώσοι είχαν 110-130 χιλιάδες στρατιώτες. Μετά την 12ωρη μάχη, οι Γάλλοι έχασαν πολλούς στρατιώτες (30-34 χιλιάδες νεκροί και τραυματίες), αλλά κατάφεραν να καταστρέψουν την αριστερή πτέρυγα και το κέντρο των Ρώσων. Παρ' ολ' αυτά, ο γαλλικός στρατός δεν κατάφερε να αναπτύξει την επίθεση. Ο ρωσικός στρατός επίσης υπέστη μεγάλες απώλειες (40-45 χιλιάδες νεκροί και τραυματίες).
Στις 8 Σεπτεμβρίου, οι Ρώσοι τελικά υποχωρούν και ανοίγουν το δρόμο για την προέλαση του Ναπολέοντα στη Μόσχα, στην οποία εισήλθε το απόγευμα της 14ης Σεπτεμβρίου, μια έρημη πόλη. Τη νύχτα από τις 14 στις 15 Σεπτεμβρίου ξέσπασε μια μεγάλη πυρκαγιά στη Μόσχα], η οποία ανάγκασε τον Ναπολέοντα να φύγει από το Κρεμλίνο.
Η πυρκαγιά διήρκεσε μέχρι τις 18 Σεπτεμβρίου και κατέστρεψε το μεγαλύτερο μέρος της Μόσχας. Από τα 30 χιλιάδες σπίτια που υπήρχαν πριν στη Μόσχα, μετά την πυρκαγιά, διασώθηκαν λιγότερα από 5 χιλιάδες.
Πλέον ο Ναπολέοντας, έχοντας και στο νου του τον επερχόμενο ρωσικό χειμώνα προσπαθεί να πείσει, τρείς φορές, τον Αλέξανδρο Α΄ να υπογράψει ειρήνη.
Η καταστροφή της Μόσχας εγείρει τη διάθεση της αντίστασης του ρωσικού λαού, ο οποίος συμμετέχει είτε με παθητική αντίσταση (αποχή από το εμπόριο με τον εχθρό, καταστροφή προϊόντων και τροφής, φυγή στο δάσος, εγκατάλειψη του ψωμιού στα χωράφια), ή με ανταρτοπόλεμο ή με την μαζική συμμετοχή στην εθνική πολιτοφυλακή. Ειδικά η παθητική αντίσταση από την πλευρά του ρωσικού πληθυσμού προκάλεσε προβλήματα στον εφοδιασμό της Μεγάλης Στρατιάς, το σύστημα εφοδιασμού της οποίας επηρεάζονταν από την παραγωγή τροφίμων επί τόπου. Επιπλέον, αυξήθηκε η βία από την πλευρά του γαλλικού στρατού (μετά τις πυρκαγιές στο Σμολένσκ και στη Μόσχα), ενώ επίσης μειώθηκε η πειθαρχία στον γαλλικό στρατό - αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μετατροπή των Γάλλων στρατιωτών σε ληστές και εμπρηστές.
Στις ρωσικές επαρχίες (Γιαροσλάβ, Βλαντίμιρ, Τούλα, Καλούγκα, Τβερ και άλλες) συγκεντρώθηκαν 205 χιλιάδες πολιτοφύλακες, ενώ στη Μικρά Ρωσία συγκεντρώθηκαν 75 χιλιάδες πολιτοφύλακες. Οι αντάρτες και οι πολιτοφύλακες περικύκλωσαν πιο πυκνά τη Μόσχα και εμφανίστηκε ο κίνδυνος να μετατραπεί η στρατηγική περικύκλωση του Ναπολέοντα σε τακτική.
Στη Μόσχα, ο Ναπολέοντας ήταν παγιδευμένος και αναγκάστηκε να περάσει τον χειμώνα σε μια πόλη που καταστράφηκε από πυρκαγιά. Αυτό προκάλεσε πολλά προβλήματα: η παραγωγή τροφίμων χειροτέρευσε, οι γραμμές επικοινωνίας ήταν ευάλωτες και ο στρατός άρχισε να αποσυντίθεται. Ο Ναπολέοντας άρχισε την προετοιμασία για υποχώρηση στα χειμερινά διαμερίσματα.
Στις 18 Οκτωβρίου, δίνεται η μάχη του Ταρούτινο, όπου για πρώτη φορά ηττούνται οι Γάλλοι. Θα ακολουθήσει στις 24 Οκτωβρίου η μάχη του Μαλογιαροσλάβετς, η οποία επισφραγίζει την ρωσική υπεροχή. Από τις 26 Οκτωβρίου, ο Ναπολέοντας ξεκινά την υποχώρηση του γαλλικού στρατού προς το Βορρά.
Σε όλη την πορεία του δεχόταν επίθεση από τους Κοζάκους του στρατηγού Ματβέι Ιβάνοβιτς Πλιάτοφ και από τους αντάρτες. Αυτές οι επιθέσεις δυσκόλεψαν τον εφοδιασμό του γαλλικού στρατού. Στις 1 Νοεμβρίου, ο Ναπολέοντας πέρασε από τη Βιάζμα.
Στις 3 Νοεμβρίου, ο ρωσικός στρατός επιτέθηκε στα σώματα των Γάλλων, τα οποία έμπαιναν στην πόλη.
Πλέον η στρατηγική θέση του Ναπολέοντα χειροτερεύει τόσο από την έλλειψη τροφίμων όσο και από τις αντάρτικες επιθέσεις, έχει χάσει χιλιάδες άνδρες και είναι συνοδευόμενος από μεγάλο πλήθος ανθρώπων που δεν μπορούσαν να πολεμήσουν - οι περισσότεροι ήταν στρατιώτες από συμμαχικά κράτη που έχασαν τα όπλα τους.
Στις 6 Δεκεμβρίου, ο Ναπολέοντας άφησε τη διοίκηση του στρατού και επέστρεψε στο Παρίσι για να συγκεντρώσει νέες δυνάμεις. Το δυνατό κρύο πλέον κατέστρεψε ολοσχερώς τους ήδη αποδυναμωμένους από την πείνα Γάλλους. Από τις 19 Δεκεμβρίου, τα γαλλικά στρατεύματα πλέον υποχωρούν από τα ρωσικά εδάφη.
Όπως αναφέρει ο Ντομινίκ Λιβέν ο λαϊκός πόλεμος δεν ήταν μόνο αυθόρμητος, αλλά και ιδεολογικά παρακινούμενος «από την ηγεσία» (πριν ακόμα από την αρχή του πολέμου. Σύμφωνα με τον Ν. Α. Τρόιτσκι, η ένωση του ρωσικού στρατού με τον λαό αύξησε τη δύναμη των Ρώσων το 1812. Δυνατό όπλο η παλλαϊκή συμμετοχή στον πόλεμο και ο μαζικός ηρωισμός των Ρώσων στρατιωτών και αξιωματικών.
Η εκστρατεία του Ναπολέοντα στη Ρωσία, βρίσκει την καλύτερη ανάλυση της σε μια επισήμανση του Στρατηγού και διανοητή του Πολέμου Κλαούζεβιτς και θαυμαστή του Ναπολέοντα. Ο στρατηγός επεσήμανε ότι η επίθεση, προϋποθέτει περίσσεια δύναμης. Η άμυνα επιβάλλεται από την αδυναμία. Από τη στιγμή που ο αμυνόμενος αισθάνεται αρκετά ισχυρός ώστε να επιδιώξει θετικό αντικειμενικό σκοπό, εγκαταλείπει την άμυνα και περνά στην επίθεση. Αυτό συμβαίνει γιατί ο επιτιθέμενος κατά τη διάρκεια της προέλασης σταδιακά εξαντλεί την περίσσια του δύναμη και βρίσκεται σε ισορροπία με τον αμυνόμενο. Ο Ναπολέοντας και η μεγάλη γαλλική στρατιά αυτό ακριβώς έπαθε. Ξεκίνησε με μια μεγάλη δύναμη, σπατάλησε δυνάμεις και κατά την προέλασή του, δεν μπόρεσε να υποχρεώσει τους Ρώσους σε συνθηκολόγηση. Τέλος αναγκάστηκε σε υποχώρηση με τη στρατιά του κατεστραμμένη.