Γιάννης Σταμούλης- Νίκος Διαμαντήςε.α. Αντιστράτηγοι Π.Σ.
Το ηλεκτρικό αυτοκίνητο, μπαίνει σιγά σιγά στη ζωή μας και βεβαίως και στους δρόμους μας.
Όπως προκύπτει από στοιχεία του ΥΠΕΝ που διαβιβάστηκαν στη Βουλή, στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου, το σύνολο των ηλεκτρικών αυτοκινήτων που κυκλοφορούν στην Ελλάδα, έως τέλος Νοεμβρίου του 2022, ανέρχεται σε 17.801 μονάδες.
Την ίδια χρονιά, στην ΕΕ πωλήθηκαν συνολικά 1.123.778 ηλεκτρικά αυτοκίνητα (BEV),σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κατασκευαστών Αυτοκινήτων (ACEA).
Το ηλεκτρικό αυτοκίνητο, σαν ένα νέο και μάλιστα μαζικό τεχνολογικό επίτευγμα, πέρα από τα θετικά του πλεονεκτήματα και τον "πράσινο" προσανατολισμό του, θα πρέπει να εξετασθεί και από την άποψη της διαχείρισης του, στην περίπτωση "που τα πράγματα δεν πάνε καλά". Και ένας από αυτούς τους κινδύνους είναι η πυρκαγιά.
Οι ιδιαιτερότητες μιας πυρκαγιάς, όπου εμπλέκεται η μπαταρία ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου είναι ότι τα στοιχεία της, περιέχουν ηλεκτρολύτες που μπορούν να εξαερωθούν και να αναφλεγούν όταν βρεθούν σε υψηλές θερμοκρασίες. Κατά συνέπεια μπορεί να απελευθερωθούν επικίνδυνα δηλητηριώδη αέρια όπως υδροφθόριο, μονοξείδιο του άνθρακα και αέρια διοξειδίου του άνθρακα.
Ακόμη και μετά το σβήσιμο της φωτιάς στην μπαταρία υψηλής τάσης, υπάρχει κίνδυνος εκ νέου ανάφλεξης.
Με αυτά τα δεδομένα τόσο σε ερευνητικό πεδίο, όσο και από τα στοιχεία των πρώτων πυρκαγιών που έχουν σημειωθεί παγκοσμίως ανακύπτει προβληματισμός σχετικά με τη δυσκολία κατάσβεσης της φωτιάς στις μπαταρίες ηλεκτρικών αυτοκινήτων, καθότι φαίνεται να χρειάζεται ιδιαίτερα μεγάλη ποσότητα νερού, ενώ ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι παραμένει θερμότητα στα στοιχεία των μπαταριών για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Χαρακτηριστική η δήλωση στελέχους της πυροσβεστικής υπηρεσίας στο Houston, στο τηλεοπτικό κανάλι CNBC, πως ενώ η κατάσβεση μιας πυρκαγιάς σε ένα συμβατικό αυτοκίνητο χρειάζεται γύρω στα 1.100 λίτρα νερού, σε πυρκαγιά σε ηλεκτρικό αυτοκίνητο χρειάστηκε για την κατάσβεσή του περίπου 106.000 λίτρα νερού.
Στη Δανία σύμφωνα με τα στοιχεία κυκλοφορούν περί τα 166.000 αυτοκίνητα με συνεχή αυξητική τάση. Οι προβληματισμοί και εκεί οι ίδιοι. Η ανησυχία εντοπίζεται τόσο στην απλή περίπτωση της πυρκαγιάς ενός ηλεκτρικού οχήματος στο δρόμο, όσο και στις πιο περίπλοκες περιπτώσεις, όπως αν πιάσει φωτιά σε έναν πολυώροφο χώρο στάθμευσης που περιβάλλεται από άλλα αυτοκίνητα, ή της ακόμα πιο δύσκολης, εάν πιάσει φωτιά σε κατάστρωμα οχημάτων σε πορθμείο κατά τη διάρκεια διέλευσης, όπου περιβάλλεται στενά από άλλα αυτοκίνητα, όπου υπάρχουν επιβάτες. Το τελευταίο σενάριο γίνεται ακόμα πιο δύσκολο, όταν το πλοίο μπορεί να απέχει πολλά ναυτικά μίλια από τη στεριά και η πυρκαγιά στο ηλεκτρικό αυτοκίνητο, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί μόνο από το πλήρωμα του.
Για τα παραπάνω το Δανικό Ινστιτούτο Πυρκαγιάς και Τεχνολογίας Ασφάλειας διεξήγαγε δοκιμές για τον εντοπισμό και την κατάσβεση πυρκαγιών μπαταριών σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα, σε ένα πρόγραμμα με την ονομασία " Electric Vehicle Vehicle Fires at Sea: New Technologies and Methods For Suppression, Containment, and Extinguishing of Battery Car Fires On Board Ships (ELBAS)".
Το projekt, πραγματοποιήθηκε στο RESC (Κέντρο Διάσωσης και Ασφάλειας) στο Danish Korsør, όπου έγιναν δοκιμές κατάσβεσης πραγματικών πυρκαγιών σε μπαταρίες ηλεκτρικών αυτοκινήτων – που περιβάλλονταν από συμβατικά αυτοκίνητα – τα οποία ήταν σταθμευμένα σε μια δομή αποτελούμενη από κοντέινερ που προσομοίωναν ένα κατάστρωμα οχημάτων σε φέρι μποτ, με μεταλλικό δάπεδο και μόνωση στην οροφή.
Κατά τη διάρκεια επτά ημερών, διεξήχθησαν εννέα δοκιμές στις οποίες η μπαταρία ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου βραχυκυκλώθηκε για να αναφλεγεί και να δημιουργήσει μια θερμική διαφυγή στην μπαταρία.
Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα που συμμετείχαν στην δοκιμή, ήταν ένα Renault Fluence ZE με μπαταρία 22 kWh, ένα Nissan Leaf με μπαταρία 40 kWh και ένα Tesla Model 3 με μπαταρία 75 kWh.
Κατά τη διάρκεια κάθε δοκιμής, το ηλεκτρικό αυτοκίνητο περιβαλλόταν από οκτώ συμβατικά αυτοκίνητα.
Ήταν σταθμευμένα το ένα κοντά στο άλλο, όπως συνήθως σε ένα φέρι, προκειμένου να διερευνηθεί η εξάπλωση της φωτιάς και να αναπαραχθούν οι φυσικές συνθήκες εργασίας για τις εργασίες κατάσβεσης.
Για την ανίχνευση χρησιμοποιήθηκαν συμβατικοί ανιχνευτές πυρκαγιάς (καπνός/θερμότητα).
Η διαδικασία της πυρόσβεσης ξεκινούσε μετά από περίπου δέκα λεπτά, για να αντικατοπτρίζει τον χρόνο που συνήθως περνά στα μεγαλύτερα πορθμεία από τη στιγμή που ανιχνεύθηκε η φωτιά, μέχρι το πλήρωμα να αρχίσει να σβήνει τη φωτιά
Σε μια γενική περιγραφή της συμπεριφοράς της πυρκαγιάς ο A. Kleiman, Διευθυντής Έργου Ναυτιλιακής Έρευνας και Ανάπτυξης στο DBI Advanced Fire Engineering (Maritime and Energy) δήλωσε:
"Βιώσαμε μεγάλες διαφορές στην ανάπτυξη της φωτιάς, παρόλο που είχαμε την ίδια ρύθμιση για κάθε δοκιμή. Στην τέταρτη δοκιμή μας, για παράδειγμα, η φωτιά είχε ήδη εξαπλωθεί στα άλλα αυτοκίνητα μετά από δύο λεπτά".
Αναλύοντας την δοκιμή επισημαίνει:
Η πρώτη προσβολή με βολή ομίχλης νερού, αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματική, όχι για την κατάσβεση της πυρκαγιάς, αλλά για τον περιορισμό την εξάπλωση της, ώστε το πλήρωμα να φτάσει εκεί και να σβήσει τη φωτιά χρησιμοποιώντας παραδοσιακές μεθόδους κατάσβεσης. Γι αυτό και η συγκεκριμένη μέθοδος, θα θα περιλαμβάνεται πιθανώς σε μία από τις συστάσεις μας για μια γρήγορη ανταπόκριση, που να συνδυάζει μια σταθερή εγκατάσταση και την παραδοσιακή πυρόσβεση από το πλήρωμα του πλοίου, έτσι ώστε η φωτιά να μην εξαπλωθεί και οι επιβάτες να προστατεύονται, μέχρι το πλοίο να φθάσει στο κοντινότερο λιμάνι και να αναλάβουν οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης.
Όλες οι πυρκαγιές στις δοκιμές μας έσβησαν, αλλά αυτό απαιτούσε επαγγελματίες πυροσβέστες. Είναι γνωστό ότι μια πυρκαγιά σε μια μπαταρία ηλεκτρικού αυτοκινήτου μπορεί να αναζωπυρωθεί ξανά, οπότε η πλήρης κατάσβεσή της θα είναι δύσκολη από το πλήρωμα ενός πλοίου που έχει παρακολουθήσει μόνο μερικά υποχρεωτικά μαθήματα πυρασφάλειας στη θάλασσα.
Μπορεί να είναι δυνατός ο συνδυασμός των προαναφερθέντων μέτρων με μια αντιπυρική κουκούλα που περικλείει το όχημα σαν μια μεγάλη αντιπυρική κουβέρτα. Στην δοκιμή, η μέθοδος αυτή δεν έσβησε τη φωτιά, αλλά την περιόρισε. Η μέθοδος αυτή όμως απαιτεί επαρκές χώρο περιμετρικά του οχήματος, για να καλυφθεί σωστά το φλεγόμενο ηλεκτρικό αυτοκίνητο, επομένως αυτή η λύση εξαρτάται από το πόσο κοντά είναι σταθμευμένα τα αυτοκίνητα στο κατάστρωμα των οχημάτων. Εξίσου χρήσιμο είναι αν υπάρχει η δυνατότητα να καλύπτονται τα γειτονικά αυτοκίνητα γύρω από το φλεγόμενο ηλεκτρικό αυτοκίνητο με αυτές τις αντιπυρικές κουκούλες ώστε να αποφευχθεί η εξάπλωση της φωτιάς.
Εκτός από τη δοκιμή συγκεκριμένων τεχνολογιών και τεχνικών, ο μεγάλος αριθμός δοκιμών είχε επίσης σκοπό να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει ορισμένες από τις παρεξηγήσεις και τους μύθους που σχετίζονται με τις πυρκαγιές σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα σε πορθμεία. Στην αιτίαση ότι είναι πιο επικίνδυνο η κατάσβεση μιας πυρκαγιάς ηλεκτρικού αυτοκινήτου σε ένα πορθμείο παρά στην ξηρά, επειδή τα μέλη του πληρώματος στέκονται σε μεταλλικό πάτωμα και χρησιμοποιούν αλμυρό θαλασσινό νερό για να σβήσουν τη φωτιά. Από τις δοκιμές δεν επιβεβαιώθηκε αυτός ο κίνδυνος.
Στην αιτίαση ότι αφού η μπαταρία βρίσκεται στη βάση ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου, η φωτιά θα μπορούσε να λιώσει ακόμη και το αλουμινένιο δάπεδο των φερι μποτ, οι δοκιμές έδειξαν ότι η επίδραση θερμότητας από τη βάση του αυτοκινήτου δεν είναι τόσο σοβαρή ώστε να βλάψει το κατάστρωμα. Όταν αφαιρέθηκαν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα μετά το σβήσιμο της φωτιάς, δεν υπήρχε σχεδόν καθόλου ορατό ίχνος στις πλάκες που αντιπροσώπευαν το δάπεδο του καταστρώματος των οχημάτων.
Ο μεγάλος όγκος δεδομένων από τις διάφορες δοκιμές θα αναλυθεί περαιτέρω και θα χρησιμοποιηθεί επίσης για την επικύρωση των προσομοιώσεων υπολογιστή CFD που έχει αναπτύξει η DBI για την προσομοίωση της εξάπλωσης πυρκαγιάς στα πορθμεία.
Η παραπάνω δοκιμή, σαφώς και παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη χώρα μας, όπου ενόψει καλοκαιριού, η κίνηση οχημάτων σε οχηματαγωγά πλοία για τα νησιά μας είναι ιδιαίτερα αυξημένη.
Στην χώρα μας πάντως μέχρι τώρα, σύμφωνα με το Τμήμα Επιχειρήσεων, Πυροπροστασίας Ειδικών Εγκαταστάσεων του Αρχηγείου του Πυροσβεστικού Σώματος, δεν έχει καταγραφεί συμβάν στο οποίο να εμπλέκεται αμιγώς ηλεκτρικό όχημα.
Μια πρώτη μικρή σύνοψη οδηγιών πρόληψης μιας πυρκαγιάς σε ηλεκτρικό όχημα, συνίσταται στα παρακάτω:
Διατηρούμε ενημέρωση για την κατάσταση της μπαταρίας, αν το όχημα παρέχει τέτοια πληροφόρηση.
Μια μπαταρία που έχει ξεπεράσει τους 60 βαθμούς Κελσίου τείνει σε επικίνδυνη κατάσταση.
Αν οι δικλείδες ασφαλείας του οχήματος δεν λειτουργήσουν για τον οποιονδήποτε λόγο, η παρατεταμένη «βαριά» χρήση του οχήματος ή η ταχεία φόρτιση σε συνθήκες υψηλών θερμοκρασιών μπορεί να οδηγήσουν σε ανάφλεξη.
Χρειάζεται προσοχή στις φυσικές φθορές που μπορεί να υποστεί μια μπαταρία, από κακή χρήση/χειρισμό (κυρίως για αναιρούμενες μπαταρίες και τα δίκυκλα).
Πιθανή ρήξη του κελύφους της μπαταρίας μπορεί να οδηγήσει βλάβη ή σε φωτιά.
Η φωτιά σε μπαταρία λιθίου είναι πολύ επικίνδυνη και μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο στο πρώτο πολύ πρώιμο στάδιο, μετά την ανάφλεξη, με φορητά πυροσβεστικά μέσα, και μόνο αν υπάρχει άμεση πρόσβαση στο σημείο της «εστίας».
Αν αυτό δεν επιτευχθεί, τότε η μόνη συνεισφορά του οδηγού, είναι, αν αυτό είναι εφικτό, να εγκαταληφθεί το όχημα μακριά από άλλα οχήματα, βλάστηση και λοιπές τοποθεσίες που πιθανώς θα οδηγήσουν σε επέκταση της φωτιάς και άμεσα να κληθεί η Πυροσβεστική Υπηρεσία στο 199 ή 112.