Πριν 5 χρόνια σε ένα μικρό βιβλιαράκι μου, με τίτλο " Η απειλή της κλιματικής αλλαγής",βασισμένο σε σχετική με το θέμα διατριβή μου στην Σχολή Εθνικής Άμυνας, αναλύοντας το φαινόμενο ως απειλή της πολιτικής προστασίας, κατέληγα σε μια σειρά παρατηρήσεων σχετικά με το μοντέλο της πολιτικής προστασίας στην πατρίδα μας,
Συγκεκριμένα σημείωνα:
" Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας θα πρέπει να
μετατραπεί σε ένα πραγματικά διακλαδικό, συντονιστικό επιτελικό
όργανο που να κατέχει επαρκώς τον συνολικό στρατηγικό
σχεδιασμό όλων των δράσεων που σχετίζονται με τους φορείς που
την συγκροτούν.
Πρωταρχικό της μέλημα βέβαια θα πρέπει να αποτελέσει ο
ξεκάθαρος ρόλος και αρμοδιότητα των εμπλεκομένων φορέων,
χωρίς επικαλύψεις σε όλα τα επίπεδα δράσης (πρόληψη,
αντιμετώπιση και αποκατάσταση).
Σταθερή δράση της πρέπει είναι η ενημέρωση, ευαισθητοποίηση
των πολιτών για μέτρα αυτοπροστασίας, καθώς η τόνωση του
εθελοντισμού και η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών με
συμβατές μεθόδους στην υποστήριξη των φορέων όταν έχει ήδη
εκδηλωθεί η κρίση.
Στον σχεδιασμό, πρέπει να είναι αισθητή η ενίσχυση της έρευνας και
της επιστημονικής γνώσης καθώς και η διεπιστημονική προσέγγιση
και υιοθέτηση της σε όλα τα επίπεδα εθνικό, περιφερειακό και τοπικό.
Τα εκπονημένα σχέδια έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να αποτελούν το
σενάριο εξάσκησης των εμπλεκομένων υπηρεσιών, αλλά και των
πολιτών, ώστε να διατηρείται σε υψηλό επίπεδο ο αποτελεσματικός
συντονισμός και η ταχεία αντίδραση των επιχειρησιακών δυνάμεων.
Στην καθ αυτό δράση των φορέων πρέπει να αξιοποιηθούν οι νέες
τεχνολογίες καθώς και να ενταχθούν στην επιχειρησιακή καθημερινότητα τα μοντέλα πρόγνωσης, καθώς και συστήματα
έγκαιρης προειδοποίησης.
Πέρα όμως από το σχεδιασμό σε κεντρικό επίπεδο, θα πρέπει να
ενισχυθούν και οι δομές πολιτικής προστασίας σε τοπικό επίπεδο,
ειδικά στα πλαίσια λειτουργίας των διευρυμένων Καλλικρατικών
Δήμων και Περιφερειών.
Δηλαδή θα πρέπει να διαδοθεί τεχνογνωσία, εκπαίδευση,
ευαισθητοποίηση, πρόσβαση στη τοπική γνώση και στους τοπικούς
πόρους και κινητοποίηση της τοπικής κοινωνίας.
Ειδικότερα τα γραφεία Πολιτικής Προστασίας σε όλους τους Ο.Τ.Α
θα πρέπει να είναι κατάλληλα στελεχωμένα και να υποστηρίζουν όλα
τα στάδια αντιμετώπισης φυσικών κινδύνων, συμπεριλαμβανομένου
του σχεδιασμού, της πρόληψης και αντιμετώπισης και να αποτελεί
φυσική συνέχεια της δομής πολιτικής προστασίας σε κεντρικό και
περιφερειακό επίπεδο.
Ζωτικής σημασίας επίσης είναι η δημιουργία Τοπικών Κέντρων
Επιχειρήσεων, σε επίπεδο Δήμων καθώς και η ενεργοποίηση και
αξιοποίηση των εθελοντικών ομάδων".
Σήμερα 5 χρόνια μετά, βρίσκεται υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου, που προχωρεί σε μια σειρά από τομές στο μοντέλο της Πολιτικής Προστασίας στην πατρίδα μας, συμπεριλαμβάνοντας την πλειονότητα των αυτονόητων, βέβαια διαπιστώσεων, θέτοντας σε προτεραιότητα πλέον για την χώρα μας ένα ΕΘΝΙΚΟ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΡΙΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΩΝ.
Η πρόβλεψη ενός Εθνικού Συντονιστικού Κέντρου Επιχειρήσεων και Διαχείρισης Κρίσεων, που αναλαμβάνει τον ολιστικό συντονισμό των δράσεων πολιτικής προστασίας, ενός Επιχειρησιακού Ταμείου Πρόληψης και Αντιμετώπισης Κινδύνων και μιας Επιτελικής Δομή ΕΣΠΑ, που θα διαχειρίζονται ανεξάρτητα χρηματοδοτήσεις για το σύνολο των δράσεων της πολιτικής προστασίας, καθώς και η σύσταση μιας Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών, που θα ασκεί σε μια οργανική ενότητα την οικονομική διαχείριση της ΓΓΠΠ και του Π.Σ. συστήνουν μια ολοκληρωμένη διοικητική και επιχειρησιακή οντότητα στον κεντρικό μηχανισμό της πολιτικής προστασίας,
Η ίδρυση της Εθνικής Σχολής Διαχείρισης Κρίσεων και αντιμετώπισης Κινδύνων θέτει σε μια εκπαιδευτική συνοχή της εκπαίδευση της πολιτικής προστασίας στη χώρα, σε όλα τα επίπεδα γνώσης, επαγγελματική κατάρτισης - μετεκπαίδευσης- εξειδίκευσης - πιστοποίησης - ενημέρωσης.
Με την σύσταση του Κέντρου Μελετών Διαχείρισης Κρίσεων, για πρώτη φορά σε επιστημονικό, ερευνητικό, επίπεδο, αναγνωρίζεται η σημαντικότητα της ολοκληρωμένης και σοβαρής επεξεργασίας και μελέτης των τομέων πολιτικής προστασίας. Τέλος η ολοκληρωμένη ρύθμιση για την λειτουργία εθελοντών και εθελοντικών οργανώσεων του τομέα πολιτικής προστασίας, αναβαθμίζει την ουσιαστική προσφορά των "Ενεργών Πολιτών" σε ουσιαστική και συγκροτημένα τοποθετημένη στο επιχειρησιακό πλαίσιο.
Η ανάδειξη της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας σε ένα ολοκληρωμένο μηχανισμό συντονισμού, με κάθετη δομή που διατρέχει από την κεντρική διακυβέρνηση μέχρι την πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση, με έναν ισχυρό επικεφαλή που έχει λόγο, μέσα και μηχανισμό, θέτει πλέον τα ζητήματα πολιτικής προστασίας, εκεί που τους αρμόζουν, στην προτεραιότητα του Κράτους Πρόνοιας.
Μια προτεραιότητα, που ήδη έχει τεθεί από την Ευρωπαϊκή ¨Ένωση η οποία θέτει την πρόληψη των καταστροφών και τη μείωση των κινδύνων στο επίκεντρο της διαχείρισης του κινδύνου καταστροφών προκειμένου να βοηθήσει τα κράτη μέλη να αναπτύξουν πολιτικές για την καλύτερη πρόληψη, προετοιμασία και αντιμετώπιση καταστροφών.
Οι καταστροφές που σημειώνονται γύρω μας, η κλιματική κρίση που είναι πλέον εδώ, δεν αφήνουν περιθώρια εφησυχασμού.
Και όπως πάλι εξηγεί περιεκτικά η Ε.Ε. στον διαδικτυακό της τόπο για την πολιτική προστασία:
Οι κλιματικές αλλαγές, η αύξηση του πληθυσμού και η αστικοποίηση θα ενισχύσουν τις επιπτώσεις των ακραίων καιρικών συνθηκών με τις επακόλουθες απώλειες ζωών.
Εκτός από το τραγικό ανθρώπινο κόστος, οι ακραίες καιρικές συνθήκες προκάλεσαν μεγάλες ζημιές. μεταξύ 1980 και 2016, οι ζημίες κοστίζουν τα κράτη μέλη της ΕΕ περισσότερα από 410 δισεκατομμύρια ευρώ, εξαιρουμένων των ζημιών που σχετίζονται με την πολιτιστική κληρονομιά ή
τα οικοσυστήματα.
τα οικοσυστήματα.
Οι απειλές που καλείται να διαχειριστεί η πολιτική προστασία και κυρίως τις καταστροφές εξαιτίας τους που καλούνται να διαχειριστούν οι επιχειρησιακοί φορείς της συνιστούν στην ουσία απειλές για την ίδια την εθνική ασφάλεια της χώρας.
Η πρόσφατη εμπειρία, έδειξε ξεκάθαρα, την πολυπλοκότητα του ζητήματος.
Μια καταστρεπτική δασική πυρκαγιά, πέρα από τις τυχόν ανθρώπινες απώλειες ή τις ζημιές στο περιβάλλον, μεταφέρει ένα συλλογικό τρόμο που διαχέεται στην ευρύτερη κοινωνική ζωή, επιδρά καταλυτικά στην οικονομία και μπορεί με ιδιαίτερη ευκολία να επηρεάσει εξίσου καταλυτικά την πολιτική ζωή με ασύμμετρο τρόπο. (πυρκαγιές 2007,2018).
Και σε αυτό το επίπεδο η επίσης πολύπλευρη προσέγγιση δεν ανιχνεύει μόνο τις καθαρά φυσικές καταστροφές, αλλά και τις ανθρωπογενείς αντίστοιχες, όπου πέρα από το φυσικό, το τυχαίο, εμπεριέχεται και το νοσηρό της ανθρώπινης εγκληματικότητας, με το σύνολο των κινήτρων αυτής.
Υπό αυτή την οπτική δεν χρειάζεται νομίζω να πειστεί πλέον κανείς για την κινδυνική αλυσίδα.
Μια απειλή πολιτικής προστασίας, μπορεί εύκολα να αναχθεί σε γενικευμένη απειλή εθνικής ασφάλειας, η οποία λόγω μη επαρκής διαχείρισης να δημιουργήσει τρώση της ίδιας της εθνικής ισχύος της πατρίδας.
Δεν ήταν προφανώς υπερβολή η δημιουργία "αντιτρομοκρατικού τμήματος" από την FDNY, την Πυροσβεστική Υπηρεσία της Νέας Υόρκης, μετά την τραγωδία την δίδυμων πύργων..... (*)
(*)https://www.eaps.gr/wp-content/uploads/2015/09/2015-09-11-APEILES.pdf