Ηγέτης όχι απλά επικεφαλής

Το μοντέλο Ηγέτη που αναζητείται

                                                                                                Του Γιάννη Σταμούλη

Σε μέρες δύσκολες και καιρούς  χαλεπούς προβλημάτων άλυτων, όπου η μετριότητα προηγείται, η εντρύφηση σε κλασσικά κείμενα, που ο χρόνος ανέδειξε σε διαχρονικά, ρίχνει φως στο αδιέξοδο σκοτάδι.

Διαβάζοντας τον κλασικό «περί πολέμου» του Κλαούζεβιτς, (έκδοση ΒΑΝΙΑΣ 1999)  μπορείς να πάρεις θραύσματα της πολεμικής στρατηγικής σκέψης του και  εύκολα να τα συγκολλήσεις   φτιάχνοντας μια φρέσκια θεώρηση για την μορφή της ηγεσίας και το σύγχρονο διοικητικό – ηγετικό  μοντέλο.

Πολεμικές πράξεις   είναι  οι σύγχρονες μεγάλες  κρίσεις, που τα αποτελέσματά τους μπορεί να είναι εξίσου φονικά, καταστρεπτικά και οδυνηρά, χωρίς πολλές φορές να πέσει ούτε μια μπιστολιά.

Η αναζήτηση Ηγέτη σε όλα τα διοικητικά – κυβερνητικά  σχήματα αποτελεί  ζητούμενο, εν μέσω της σύγχρονης πολύπλευρης κρίσης.

Το θάρρος είναι η πρώτιστη αρετή του ηγέτη. Αρετή  που συγκροτείται από δύο πλευρές.

Η μία είναι το προσωπικό του θάρρος, που οφείλεται είτε στην ιδιότητα της προσωπικότητάς του να περιφρονεί τον κίνδυνο ή το  θάνατο, είτε  από μια ψυχική ικανότητα που ανέπτυξε  στην ζωή του. Αυτό το θάρρος θα τον ακολουθεί ως στοιχείο της προσωπικότητάς του και θα τον κάνει να αντιμετωπίζει με μια σταθερότητα τις προκλήσεις που θα βρει στο διάβα του.

Η άλλη πλευρά του θάρρους εδράζεται από την συναίσθηση της ευθύνης του αξιώματός του. Αυτό το μεγεθύνει η φιλοδοξία, το καθήκον, ο πατριωτισμός, η προσήλωση στην εκπλήρωση της αποστολής. Αυτό το θάρρος  βελτιώνει τον τρόπο που βλέπει  και διαχειρίζεται τα πράγματα.

Ο συνδυασμός  και των δύο κάνει τον  πραγματικά θαρραλέο Ηγέτη. Τον οπλίζει με δύναμη  να μπορεί να αντισταθεί στον πόνο και τον κόπο των προσπαθειών που πρέπει να διαχειριστεί και μαζί με την ευθυκρισία του θα καλλιεργήσει την ουσιαστική του διάνοια  να βρίσκει την καλύτερη λύση  στο ομιχλώδες τοπίο των αμφισβητήσεων και της ομίχλης των προβλημάτων.

Η ζωή και οι απαιτήσεις της, δημιουργούν συνθήκες διαφορετικές από τις αναμενόμενες ή από τις σχεδιαζόμενες. Τότε  πολλές φορές οι διαχειριστικές εφαρμογές αποδεικνύονται άχρηστες, είναι το απρόβλεπτο, το πλέον προκλητικό πεδίο για την δοκιμασία του Ηγέτη.

Εδώ ο ηγέτης θα χρησιμοποιήσει ως ασπίδα  το θάρρος του, ενώ ως όπλο θα χρησιμοποιήσει το πνεύμα του, που θα φωτίσει  το σκοτάδι της αβεβαιότητας που εκλύει το απρόβλεπτο.

Ο Ηγέτης θα πρέπει  σε αυτή τη δύσκολη στιγμή να ξεδιακρίνει την ουσία της νέας κατάστασης, να εστιάσει στην νέα πραγματικότητα και να πάρει γρήγορες και σωστές αποφάσεις. Αυτό τον διακρίνει από τους διανοητές ή τους διαχειριστές.

Οι πρώτοι θέλουν πολύ χρόνο για να επεξεργαστούν την νέα κατάσταση, οι δε θέλουν έτοιμα στοιχεία, επεξεργασμένα για να τα εφαρμόσουν και να διαχειριστούν την κρίση.

Ο Ηγέτης  προσπερνάει τον χρόνο και με το θάρρος που του δίνει η συναίσθηση του καθήκοντος, παίρνει τα  ρίσκα του, κατανοώντας την ευθύνη του.

Ο ηγέτης τολμά συνειδητά και αυτό τον κάνει αποφασιστικό από επιλογή που τον κάνει να ξεπερνά τον κοινό φόβο.

Η αίσθηση της αποτελεσματικότητας βασίζεται σε ένα ισχυρό μυαλό βέβαια και δεν είναι καθόλου εύκολο η ανάδειξη αίφνης ενός διοικητή σε Ηγέτη.

Πολλά στελέχη ενός διοικητικού μηχανισμού, στο περιορισμένο επίπεδο διοίκησης που προΐστανται, μπορούν να διαθέτουν το γνώρισμα της αποφασιστικότητας, την οποία απώλεσαν όταν καλούνται  να υπηρετήσουν σε ηγετική θέση.

Σε αυτή την περίπτωση, στον πρώτο χρόνο, βλέπουν τους κινδύνους από την τυχόν εσφαλμένη επιλογή τους και η όποια προγενέστερη γνώση τους, τους αφαιρεί ισχύ και   διαχειριστική αποφασιστικότητα.

Είναι δυνατοί ή αδύναμοι;

Το σίγουρο είναι ότι στις δύσκολες καταστάσεις ο Ηγέτης επιδεικνύει διορατικότητα, έχει θάρρος  να αντιμετωπίσει μεγάλες ευθύνες και με τη διάνοια του πνεύματός του, θα προσπαθήσει να αναγνωρίσει το απρόβλεπτο και την αβεβαιότητα της δύσκολης κατάστασης.

Ο Ηγέτης που θα διαχειριστεί μια απρόβλεπτη κρίση αποτελεσματικά έχει ανεπτυγμένη ισορροπία, Παραμένει σταθερός, δυνατός και ενεργητικός, ειδικά την κρίσιμη εκείνη στιγμή που ο διοικητικός του μηχανισμός αρχίζει να εξαντλείται από το βάρος αστοχιών ή απωλειών.

Αυτό το βάρος οδηγεί σε   αδράνεια το μηχανισμό, που  καλείται να σηκωθεί από την ισχυρή θέληση του Ηγέτη.

Η φλόγα της καρδιάς του και το φως του πνεύματος του, θα εμπνεύσει την ελπίδα και  βοηθήσει τον μηχανισμό να πάρει μπροστά πάλι.

Αν ο Ηγέτης σε αυτή την κρίσιμη στιγμή δεν καταφέρει να αρθεί των περιστάσεων και να αναπτερώσει το ηθικό και το θάρρος του μηχανισμού τότε θα ενσωματωθεί στην αδράνεια του μηχανισμού και θα σημάνει γενική  οπισθοχώρηση και σίγουρη ήττα.

Σε  τέτοιες στιγμές ο Ηγέτης αποκτά το κεφαλαίο Η και περνά ως τέτοιος στην ιστορία.

Η καρδιά του, για να πράξει τα  «μεγάλα», τα  «ιστορικά» είναι γεμάτη από την προσήλωση του στην ευγενική φιλοδοξία και την δόξα, προικίσματα που του εμψυχώνουν το πνεύμα του.

Ένα πνεύμα που θα τον κάνει να βρίσκεται υπό τον έλεγχο της διάνοιάς του ακόμα και τις στιγμές της απόλυτης συννεφιάς και καταιγίδας.

Ο έλεγχος αυτός φέρει ισορροπία μεταξύ των παθών και της λογικής και κάνει τον Ηγέτη να δρα με ευθυκρισία ακόμα και στην πιο απροσδόκητη κρίση.

Ο Ηγέτης ζει τις μεγάλες συγκινήσεις, μένοντας κυρίαρχος του εαυτού του, διατηρώντας σταθερό το τιμόνι της διαχείρισης.

Το ανοικτό  και ερευνητικό του πνεύμα, η ευρύτητα της διάνοιας του και η ισορροπία του  μυαλού του τον κάνει να είναι ο ικανός αι αποτελεσματικός  Ηγέτης που την ώρα της πιο δύσκολης κρίσης προσφέρει την αίσθηση της ασφάλειας, ότι θα κυβερνήσει το καράβι σε απάνεμο λιμάνι.