 |
| "ΝΑΥΑΓΙΣΤΕΣ"σχέδιο Γιάννης Νάκας,Αρχαιολόγος- MA in MaritimeArchaeology. |
Του ε.α.Αντιστρατήγου Π.Σ. Γιάννη Σταμούλη
Ο καταπληκτικός θαλασσινός ποιητής Νίκος Καββαδίας, στο μαγικό του ποίημα "Εσμεράλδα" καταλήγει: «Τρεις μέρες σπάγαν τα καρφιά και τρεις που σε καρφώναν, και συ με τις παλάμες σου πεισματικά κλειστές, στερνή φορά κι ανώφελα ξορκίζεις τον τυφώνα, που μας τραβάει για τη στεριά με τους ναυαγιστές».
Ποιοι είναι οι ναυαγιστές που αναφέρει ο ποιητής. Αναζητώντας τον όρο, βρίσκουμε για πρώτη φορά, αναφορά στο όνομα και στη δράση τους στην αρχαία ελληνική ιστορία και συγκεκριμένα στον Ναύπλιο τον Ναυαγό. Γιός του Ποσειδώνα και ιδρυτής του Ναυπλίου, πηγαίνει στην Τροία για να ζητήσει δικαιοσύνη για τον γιό του τον Παλαμήδη, που σκοτώθηκε με τραγικό τρόπο από τους Έλληνες, μετά από κατηγορία ως προδότης από τον Οδυσσέα. Αφού δεν βρήκε δικαίωση, αποφάσισε να εκδικηθεί μόνος τους Έλληνες ηγέτες.
Όταν τμήμα του Ελληνικού στόλου του Αγαμέμνονα επέστρεφε από την Τροία, συνάντησε μεγάλη καταιγίδα ανοικτά της νότιας Εύβοιας, στο ακρωτήριο Καφηρέας. Εκμεταλλευόμενος την κατάσταση ο Ναύπλιος άναψε φωτιές με φάρο στα βράχια, παρασύροντας τους Έλληνες ναυτικούς να κατευθυνθούν προς τις φωτιές, νομίζοντας ότι εντόπισαν ένα ασφαλές λιμάνι, με αποτέλεσμα πολλά πλοία να ναυαγήσουν.(1)
Την τακτική του Ναυπλίου, εφήρμοσαν εν συνεχεία οι "Ναυαγιστές", αυτοί που στην αρχαιότητα προκαλούσαν ναυάγια για να αποκομίσουν κέρδη. Οι ναυαγιστές άναβαν φωτιές σε υφάλους και σε βράχια και παρέσερναν τα διερχόμενα πλοία και όταν αυτά προσέκρουαν στη συνέχεια τα λεηλατούσαν, έπαιρναν τα τρόφιμα και ό,τι έβρισκαν από το πλοίο. Η δράση τους έφθασε μέχρι και την περίοδο των ιστιοφόρων με περιοχή δράσης το Βόσπορο και το Εύξεινο Πόντο. Η τακτική τα πιό σύγχρονα χρόνια μετατράπηκε από την πειρατεία σε διάσωση, καθόσον οι "ναυαγιστές" μετά την πρόκληση του ναυαγίου, εμφανίζονταν ως διασώστες, διεκδικώντας «τα νόμιμα σώστρα» για «την τόλμη τους που έσωζαν ζωές και φορτία» (2)
Η έκταση του φαινομένου, προφανώς και ήταν εκτεταμένη μιας και συναντούμε αρκετές αυστηρές νομοθετικές ρυθμίσεις που προσπαθούν να το περιορίσουν.
Σε σχετικό ρωμαίικό νόμο," απαγορεύονταν η τοποθέτηση παραπλανητικών σημείων και φανών κοντά στις ακτές για την πρόκληση ναυαγίων και τη σύλησή τους"
Σε αντίστοιχο βυζαντινό νόμο, επιβάλλεται όπως οι αρχές να λάβουν μέτρα: «τοῦ μὴ πῦρ ἔχει ἐν νυκτὶ τοὺς ἁλιείς καὶ κινδύνῳ περιβαλεῖν τὰ πλοῖα καὶ τοὺς πλέοντας διὰ κέρδος ἑαυτών οἰομένους προσορμίζοντα λιμένα»
Χαρακτηριστική είναι και η ρύθμιση σε γαλλικό διάταγμα όπου αναφέρει ότι, "εκείνοι που τοποθετούσαν παραπλανητικά φώτα σε επικίνδυνες ακτές με σκοπό την προσάραξη των πλοίων, τιμωρούντο με την ποινή του θανάτου και το σώμα τους κρεμόταν από ιστό τοποθετούμενο στον τόπο του ναυαγίου"(3)
Την τακτική των ναυαγιστών ακολούθησαν και οι Μανιάτες, με το προσωνύμιο περιώνυμοι Κακαβούληδες (απ΄ την σιδερένια χύτρα που φορούσαν στο κεφάλι τους κατά τη διάρκεια της καταδρομής, μέσα στην οποία μαγείρευαν την κακαβιά.)
Η τακτική των Κακαβούληδων ήταν η παραπλάνηση των πλοίων που πλησίαζαν τις νύχτες στις μανιάτικες ακτές. Η παραπλάνηση γινόταν με το σβήσιμο του φάρου και το άναμμα φωτιών σε άλλες βραχώδεις και επικίνδυνες παραλίες, όπου τα πλοία πλησιάζοντας συντρίβονταν. Παραλλαγή της τακτικής ήταν να κρεμούν φωτάκια στο λαιμό των κατσικιών, τα οποία τα μετακινούσαν κατά μήκος των ακτών. Το αποτέλεσμα ήταν η παραπλάνηση των καπεταναίων που πίστευαν ότι πλησίαζαν σε κάποιο παράκτιο χωριό, ή λιμάνι, πέφτοντας στους υφάλους και τις βραχώδεις απολήξεις των μανιάτικων ακτών με αποτέλεσμα το ναυάγιο και την πειρατεία από τους Κακαβούληδες. (4)
(1)https://chilonas.com.
(2) https://www.mononews.gr
(3)https://perialos.blogspot.com
(4)https://elinis.gr