Αναζωπυρώθηκαν τα λάθη του 2007
Η ολιγωρία των πρώτων ωρών και τα κενά στον συντονισμό οδήγησαν (πάλι) στην καταστροφή
ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Στέλιος Βραδέλης svradelis@dolnet. gr
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Δευτέρα 24 Αυγούστου 2009 εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ
Λάθη που το 2007 στοίχισαν στην Αττική τον πνεύμονα της Πάρνηθας επαναλαμβάνονται από τα ξημερώματα του Σαββάτου, με αποτέλεσμα να έχουν γίνει στάχτη δεκάδες χιλιάδες στρέμματα δάσους.
Η πυρκαγιά που, όπως όλα δείχνουν, ξέσπασε από εμπρησμό, αφού ξεκίνησε ταυτόχρονα σε τρεις εστίες, λίγο μετά τις εννιά το βράδυ της Παρασκευής- κοντά στην περιοχή όπου έχει χωροθετηθεί ΧΥΤΑ- ξέφυγε από κάθε έλεγχο επειδή, όπως είχε συμβεί και με την Πάρνηθα, υποτιμήθηκε σε κρίσιμη στιγμή της εξέλιξής της.
«O εφιάλτης του 2007 δεν μας εγκατέλειψε ποτέ, διότι όχι μόνο δεν διδαχτήκαμε κάτι από αυτόν, αλλά επαναλήφθηκαν πολλά από τα τότε λάθη», λέει στα «ΝΕΑ» ο κ. Ιωάννης Σταμούλης, αντιπρόεδρος της Ένωσης Αξιωματικών Πυροσβεστικής. «Τα εναέρια μέσα πυρόσβεσης δεν φαινόταν να συντονίζονται πολύ καλά με τα επίγεια μέσα», υποστηρίζει ο νομάρχης Ανατολικής Αττικής, ο οποίος έζησε την καταστροφή από τις πρώτες της στιγμές.
Μισή δουλειά
Όπως επισημαίνει, σε πολλές περιπτώσεις δεν υπήρξε ταυτόχρονη κινητοποίηση των πυροσβεστικών δυνάμεων, με αποτέλεσμα τα εναέρια μέσα να ρίχνουν νερό αλλά στην περιοχή να μη βρίσκονται άλλες πυροσβεστικές δυνάμεις για να ολοκληρώσουν το έργο της πυρόσβεσης. Το αποτέλεσμα ήταν μέσα σε λίγα λεπτά η πυρκαγιά να αναζωπυρώνεται.
«Η φωτιά θα μπορούσε να είχε σταματήσει το πρωί του Σαββάτου, αν έρχονταν νωρίτερα τα αεροπλάνα. Η Πυροσβεστική όμως υποτίμησε τη φωτιά με αποτέλεσμα να τους ξεφύγει. Πρόκειται για εγκληματική αμέλεια», λέει ο κοινοτάρχης Γραμματικού Νίκος Κούκης. Όπως καταγγέλλει, τα ξημερώματα του Σαββάτου η πυροσβεστική υπηρεσία εκτιμούσε πως είχε περιορίσει την πυρκαγιά, η οποία είχε ξεσπάσει στις 21.40 της Παρασκευής στην περιοχή Σέσι Γραμματικού μέσα σε μια χαράδρα. «Μια χαράδρα είναι, τη φωτιά την ελέγχουμε», ήταν η διαβεβαίωση του αρμόδιου συντονιστικού οργάνου της Πυροσβεστικής στις 8 το πρωί του Σαββάτου.
Ανώτεροι αξιωματικοί της Πυροσβεστικής καταγγέλλουν πως τα αεροπλάνα έκαναν την πρώτη ρίψη στις 8.30 το πρωί. Μια ώρα αργότερα, και ενώ η φωτιά είχε δυναμώσει εξαιτίας των δυνατών ανέμων, το συντονιστικό όργανο της Πυροσβεστικής συνειδητοποίησε την κατάσταση που είχε δημιουργηθεί. «Εμείς αεροπλάνο είδαμε κάποια στιγμή το μεσημέρι και ενώ η φωτιά βρισκόταν μια ανάσα από τον Βαρνάβα. Μέχρι τότε μόνοι μας, με τα τρία οχήματα που διαθέτουμε, προσπαθούσαμε να πολεμήσουμε τις φλόγες. Τελικά, μας άφησαν να καούμε», λέει ο κοινοτάρχης Βαρνάβα Νίκος Βούλγαρης.
ΟΙ ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΩΡΕΣ
Η Πυροσβεστική υποτίμησε τη φωτιά το πρωί του Σαββάτου με αποτέλεσμα να τεθεί εκτός ελέγχου
Χωρίς νερό
ΣΤΗΝ ΠΑΛΛΗΝΗ, την Ανθούσα, το Πικέρμι, τη Σταμάτα μάταια οι δυνάμεις πυρόσβεσης έψαχναν να βρουν νερό για να γεμίσουν τις δεξαμενές των οχημάτων. Οι κρουνοί ελάχιστοι και οι περισσότερες δεξαμενές στέρεψαν ύστερα από τα πρώτα γεμίσματα. Απελπισμένοι οι κάτοικοι προσπαθούσαν με κουβάδες να πολεμήσουν τις φλόγες, καθώς και στις περιοχές αυτές οι πυροσβεστικές δυνάμεις ήταν ανύπαρκτες. «Εκλιπαρούσαμε για βοήθεια από την Πυροσβεστική, για αεροπλάνα, αλλά και πυροσβεστικά χωρίς όμως να βλέπουμε τίποτα», καταγγέλλει ο δήμαρχος Παλλήνης Σπύρος Κωνσταντάς.
Αλαλούμ
ΤΗΝ ΩΡΑ που δήμαρχοι και κοινοτάρχες ζητούσαν απεγνωσμένα βοήθεια από την Πυροσβεστική σε περιοχές που είχαν φτάσει οι φλόγες, ο κρατικός μηχανισμός είχε ήδη «παραδοθεί», όπως οι ίδιοι καταγγέλλουν.
Υδροφόρες και σκαπτικά μηχανήματα από διάφορους δήμους της Αττικής κατέφθαναν στις περιοχές που είχε ξεσπάσει η πυρκαγιά, αλλά κανείς δεν γνώριζε τι έπρεπε να κάνει και πού να πάει. «Ρωτήστε την Πυροσβεστική, γιατί δεν υπήρχε κάποιος να συντονίζει αυτούς τους ανθρώπους που αναγκάζονταν να απευθύνονται σε μέσα ενημέρωσης για να μάθουν πού πηγαίνουν και τι κάνουν;», λέει ο κ. Βούλγαρης. «Επί ώρες έκανα εκκλήσεις για εναέρια μέσα τα οποία όμως δεν εμφανίστηκαν ποτέ. Το αποτέλεσμα ήταν η φωτιά να τους ξεφύγει», καταγγέλλει ο δήμαρχος Μαραθώνα Σπύρος Ζάγαρης.
Η επέκταση του πύρινου μετώπου και οι δύο διαφορετικές κατευθύνσεις που πήρε, η μία προς Βαρνάβα και η δεύτερη προς Μαραθώνα, οδήγησαν και στη διάσπαση των πυροσβεστικών δυνάμεων. Όταν έγινε φανερό πως η φωτιά κατευθυνόταν προς τον Διόνυσο, θέτοντας σε κίνδυνο στη συνέχεια το Πεντελικό Όρος, η Πυροσβεστική επέλεξε να αφήσει το μέτωπο που βρισκόταν στο Καλέντζι και το φράγμα της λίμνης Μαραθώνα και να προσπαθήσει να στήσει μια γραμμή άμυνας στο Διονυσοβούνι, στο ύψος του γερμανικού νεκροταφείου.
Από τα μεσάνυχτα του Σαββάτου, η γραμμή άμυνας έγινε στάχτη μαζί με τα σχέδια της Πυροσβεστικής και της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εσωτερικών το οποίο περιορίστηκε στην επίκληση του «στρατηγού άνεμου». Η φωτιά πέρασε τελικά τα μεσάνυχτα του Σαββάτου στο Πεντελικό Όρος και έφτασε στην Παλαιά Πεντέλη, προκαλώντας μεγάλες ζημιές. Ήδη είχε σχηματιστεί ένα πύρινο δαχτυλίδι 45 χιλιομέτρων στη Βορειανατολική Αττική και περισσότερα από 150.000 στρέμματα δάσους, δασικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων είχαν γίνει στάχτη μαζί με δεκάδες σπίτια και Ι.Χ.
«Τελευταία στιγμή δεν μπορείς να ανοίξεις αντιπυρικές ζώνες. Από τη στιγμή που χάθηκε το παιχνίδι πλέον τον πρώτο λόγο έχουν οι καιρικές συνθήκες», αναφέρει ο κ. Σταμούλης.
Όπως αποκαλύπτει στα «ΝΕΑ», από τους Ολυμπιακούς της Αθήνας σκουριάζουν σε κάποιο πάρκιγνκ δύο κινητά στρατηγεία συντονισμού που θα μπορούσαν να προσφέρουν πολλά στην καταπολέμηση της φωτιάς. Πρόκειται για δύο λεωφορεία που αγοράστηκαν στα πλαίσια του C4Ι και έχουν μετατραπεί σε «στρατηγεία», προσφέροντας τη δυνατότητα στους επικεφαλής της πυρόσβεσης να έχουν δορυφορική εικόνα από τον χώρο της φωτιάς, αλλά και σύνδεση μέσω ασυρμάτου με όλες τις δυνάμεις που επιχειρούν. Για τις δύο αυτές μονάδες υπήρχε δέσμευση πως θα βρίσκονταν σε επιχειρησιακή δράση ύστερα από το 2007.
Καθηλωμένα
Επίσης, στη μεγάλη φωτιά της Ανατολικής Αττικής δύο από τα πέντε ελικόπτερα συντονισμού της Πυροσβεστικής παρέμειναν για μια ακόμη φορά καθηλωμένα στο έδαφος λόγω τεχνικών προβλημάτων. «Ύστερα από το 2007 είχε επισημανθεί η ανάγκη δημιουργίας ενός συντονιστικού οργάνου στην πυρόσβεση με διευρυμένες αρμοδιότητες που θα συντόνιζε την πυροσβεστική, τα εναέρια και την τοπική αυτοδιοίκηση. Δυστυχώς όλα έμειναν στα λόγια», εκφράζει την απογοήτευσή του ο νομάρχης Ανατολικής Αττικής Λεωνίδας Κουρής, ο οποίος δεχόταν συνεχώς τηλεφωνήματα από δήμαρχους και δημοτικούς συμβούλους για να «κάνει κάτι με τα αεροπλάνα», καθώς δεν μπορούσαν να εντοπίσουν τον υπεύθυνο από πλευράς της Πυροσβεστικής.
Ενδείξεις εμπρησμού
ΥΠΟΝΟΙΕΣ για εμπρησμό πίσω από την καταστροφική πυρκαγιά στην Πεντέλη αφήνουν όλοι οι φορείς και επισημαίνουν δύο στοιχεία: την ώρα που ξέσπασε η φωτιά, αφού σπάνια γίνεται τυχαία τη νύχτα, και το σημείο όπου ξέσπασε: στα 500 μέτρα από τον χώρο κατασκευής του νέου ΧΥΤΑ και μακριά από οποιαδήποτε ανθρώπινη δραστηριότητα και εγκατάσταση, από την οποία θα μπορούσε να προκληθεί.
«Δύσκολο να ήταν τυχαίο γεγονός», λέει ο κοινοτάρχης Γραμματικού Νίκος Κούκης, αλλά παραπέμπει σε «αυτούς που φυλάνε τον χώρο του ΧΥΤΑ στα 500 μέτρα από όπου ξεκίνησε η πυρκαγιά». Υπογραμμίζει, μάλιστα, πως «αντί να κάνουν προσπάθεια να σβήσουν τη φωτιά, έσπευσαν να προστατεύσουν τα μηχανήματα του εργολάβου».
Υπενθυμίζεται ότι οι περιοχές Γραμματικού και Κερατέας έχουν εναντιωθεί στην κατασκευή ΧΥΤΑ στην περιοχή τους, όπως προβλέπει ο περιφερειακός σχεδιασμός για το Λεκανοπέδιο και απαντούν με μπλόκα και κινητοποιήσεις στην όποια απόπειρα να αρχίσουν τα έργα. «Στη συγκεκριμένη περιοχή δεν υπάρχουν ούτε σπίτια ούτε αποθήκες, αλλά ούτε δρόμοι, όποτε δεν μπορεί να μπήκε η φωτιά από ανθρώπινο λάθος, τσιγάρο και άλλα», λέει ο πρόεδρος της ΤΕΔΚΝΑ κ. Αργύρης Καλογερόπουλος, κάνοντας λόγο για εμπρησμό.
«Αυτό που είναι σίγουρο είναι πως η φωτιά μπήκε σε περίεργη ώρα και σε σημείο που δεν περνάει τυχαία άνθρωπος. Επιπλέον, ενώ είχε ξεσπάσει η φωτιά, εμφανίστηκε από το πουθενά μια άλλη εστία ένα χιλιόμετρο πιο μακριά. Όλα αυτά κάτι δείχνουν», καταγγέλλει ο κοινοτάρχης Βαρνάβα Νίκος Βούλγαρης. Τις καταγγελίες για εμπρησμό ερευνούν εκτός από το αρμόδιο τμήμα της Πυροσβεστικής και η ΕΥΠ.
Χωρίς δικαίωμα αποζημίωσης όσοι είναι ανασφάλιστοι
ΣΤΙΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ τους εταιρείες, εφόσον έχουν ασφαλίσει για τον κίνδυνο της πυρκαγιάς τις περιουσίες τους, θα πρέπει να απευθυνθούν όσοι έχουν υποστεί ζημιές, ενώ θα πρέπει να υπάρξει κυβερνητική απόφαση προκειμένου να αποζημιωθούν και εκείνοι που πιθανόν είναι ανασφάλιστοι.
Το γεγονός ότι η Νομαρχία Ανατολικής Αττικής κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης δεν συνεπάγεται αυτομάτως αποζημιώσεις για τους πληγέντες και κατά συνέπεια δεν υπάρχει και ζήτημα διαφορετικής αντιμετώπισης σε σχέση με τους κατοίκους των περιοχών που επίσης περιλαμβάνονται στο μέτωπο της μεγάλης πυρκαγιάς, αλλά διοικητικά υπάγονται στη Νομαρχία Αθηνών, που δεν κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ωστόσο, όπως εκτιμάται, αποφάσεις για αποζημιώσεις όπως έχει συμβεί και κατά το παρελθόν θα ληφθούν από τα συναρμόδια υπουργεία. Στις μεγάλες πυρκαγιές του 2007 δικαίωμα αποζημίωσης είχαν οι κάτοικοι των περιοχών που είχαν κηρυχθεί πυρόπληκτες. Βέβαια τότε, παραμονές εκλογών, η κυβέρνηση είχε επιλέξει την άμεση αποζημίωση με το περίφημο τριχίλιαρο που είχε ως αποτέλεσμα να το εισπράξουν δικαιούχοι και μη. Οι «έκτακτης ανάγκης»
Όπως διευκρινίζεται από το υπουργείο Εσωτερικών, η κήρυξη μιας περιοχής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης αφορά κυρίως την κινητοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών, διευκολύνει τους νομάρχες στην επίταξη μηχανημάτων και την απασχόληση υπαλλήλων πέρα από το ωράριό τους, αφού όλος ο μηχανισμός των νομαρχιών τίθεται σε κατάσταση επιφυλακής.
Με τον τρόπο αυτό, απλουστεύονται διαδικασίες και εξασφαλίζεται «μεγαλύτερη ευελιξία και εμπλοκή των ενόπλων δυνάμεων καθώς και των επιτάξεων που μπορούν να γίνουν». Όμως η κήρυξη της περιοχής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης ανοίγει και τον δρόμο για τη λήψη ευνοϊκών μέτρων για τους πολίτες, τα οποία όμως εξειδικεύονται με αντίστοιχες υπουργικές αποφάσεις.